Laat mij u even meenemen terug in de tijd, 75 jaar om precies te zijn. In 1945 voerde de Nederlandse dokter Willem Kolff de allereerste succesvolle acute nierdialyse met een zelfgebouwd apparaat, bestaande uit een badkuip, een naaimachinemotor, een T-Ford waterpomp, een rol cellofaan voor worstenvellen en een aluminiumplaat uit een vliegtuigwrak.

In 1960 kwamen innovaties van de andere kant van de oceaan. De Amerikaanse dokter Belding Scribner maakte door de uitvinding van de herbruikbare vaattoegang chronische dialyse mogelijk. Tot de jaren '70 volgden de ontwikkelingen elkaar snel op, en de hoop was groot dat binnen enkele jaren elke dialysepatiënt het vliegtuig kon nemen met een dialysetoestel in een koffertje.

Maar toen werd het stil. In 2018 omschreef een WHO Bulletin chronische nierziekte zelfs als "the most neglected chronic disease".

En dat terwijl 10% van de wereldbevolking te maken heeft met een vorm van chronische nierziekte. Wereldwijd krijgt 2/3 van wie dialyse nodig heeft geen behandeling, omdat dialyse te duur is in hun land.

Zeker in deze covid-tijden zijn nierpatiënten zwaar getroffen met grotere kans op complicaties en zelfs overlijden

Zeker in deze covid-tijden zijn nierpatiënten zwaar getroffen met grotere kans op complicaties en zelfs overlijden. Patiënten in het zwaarste stadium van chronische nierziekte, die geen donornier kunnen krijgen (helaas de meesten) moeten driemaal per week het huis uit naar de kliniek voor behandeling. Ze kunnen niet 'in hun kot' blijven, want dat overleven ze niet.

U vraagt me nu misschien, "er bestaan toch thuisdialysetoestellen?". Ja hoor, maar die apparatuur is doorgaans niet geschikt voor een thuissituatie; ze is lastig te bedienen en vereist verbouwingen met de tussenkomst van elektriciens en loodgieters.

Dialysepatiënten snakken naar vrijheid in hun leven. Ze willen ook eens 'ja' zeggen op een spontane uitnodiging of eens op reis gaan.

Dat moet toch anders kunnen. Gelukkig is de elektronica-industrie wel met rasse sprongen vooruit gegaan toen de dialyse-ontwikkelingen stagneerden. Laat het nu net miniaturisatie en schaalbaarheid zijn waar chiptechnologie goed in is.

Een van de grote struikelblokken is bijvoorbeeld de filtering. De huidige polymeerfilters hebben een ronde verdeling van de poriegrootte, waardoor grotere gifdeeltjes blijven hangen die een gewone nier wel verwijdert.

In chips worden al sinds jaren nanometerstructuren en uniforme gaatjes gemaakt. Dit blijkt een enorme boost voor dialysefilters.

Bovendien is deze technologie enorm schaalbaar om onderdelen en masse te produceren waardoor prijzen lager kunnen. Innovatie zit weer in de lift! Het toonaangevende tijdschrift Nature Reviews Nephrology wijdde er zelfs een heel nummer aan.

Binnen enkele tientallen jaren hebben we geen koffertje meer nodig. Dan stapt de patiënt op het vliegtuig met een geïmplanteerde kunstnier

Ook geleend van de elektronicaindustrie: Roadmapping. Recent lanceerde de KHI (Kidney Health Initiative) samen met de EKHA (European Kidney Health Alliance) en imec een technologieplan voor de komende 15 jaar.

De eerste stappen om het dialyseapparaat meer onder de mensen te brengen zijn al gezet. Verbeteringen van de huidige technologie zullen veilige thuisdialyse mogelijk maken.

In 2023 verwachten we dan het allereerste draagbare apparaat dat géén vaste waterleiding, afvoer of geaarde stekker nodig heeft (geen verbouwing!) én in een koffer past, zodat je het overal kan gebruiken.

Binnen enkele tientallen jaren hebben we zelfs geen koffertje meer nodig. Dan stapt de patiënt op het vliegtuig met een geïmplanteerde kunstnier. En nog verder in de toekomst kunnen we misschien met onze eigen cellen een nieuwe nier maken...

Bio

Als vice-president R&D, Connected Health Solutions bij imec, een Leuvens onderzoekscentrum op het vlak van nano-elektronica en digitale technologie, komt Chris Van Hoof in contact met de allernieuwste technologieën om gezondheidsparameters te meten én bij te sturen. In zijn columns vermeldt hij interessante ontwikkelingen op dit vlak en hoe artsen er in de toekomst mee aan de slag kunnen.

Laat mij u even meenemen terug in de tijd, 75 jaar om precies te zijn. In 1945 voerde de Nederlandse dokter Willem Kolff de allereerste succesvolle acute nierdialyse met een zelfgebouwd apparaat, bestaande uit een badkuip, een naaimachinemotor, een T-Ford waterpomp, een rol cellofaan voor worstenvellen en een aluminiumplaat uit een vliegtuigwrak.In 1960 kwamen innovaties van de andere kant van de oceaan. De Amerikaanse dokter Belding Scribner maakte door de uitvinding van de herbruikbare vaattoegang chronische dialyse mogelijk. Tot de jaren '70 volgden de ontwikkelingen elkaar snel op, en de hoop was groot dat binnen enkele jaren elke dialysepatiënt het vliegtuig kon nemen met een dialysetoestel in een koffertje. Maar toen werd het stil. In 2018 omschreef een WHO Bulletin chronische nierziekte zelfs als "the most neglected chronic disease".En dat terwijl 10% van de wereldbevolking te maken heeft met een vorm van chronische nierziekte. Wereldwijd krijgt 2/3 van wie dialyse nodig heeft geen behandeling, omdat dialyse te duur is in hun land.Zeker in deze covid-tijden zijn nierpatiënten zwaar getroffen met grotere kans op complicaties en zelfs overlijden. Patiënten in het zwaarste stadium van chronische nierziekte, die geen donornier kunnen krijgen (helaas de meesten) moeten driemaal per week het huis uit naar de kliniek voor behandeling. Ze kunnen niet 'in hun kot' blijven, want dat overleven ze niet. U vraagt me nu misschien, "er bestaan toch thuisdialysetoestellen?". Ja hoor, maar die apparatuur is doorgaans niet geschikt voor een thuissituatie; ze is lastig te bedienen en vereist verbouwingen met de tussenkomst van elektriciens en loodgieters. Dialysepatiënten snakken naar vrijheid in hun leven. Ze willen ook eens 'ja' zeggen op een spontane uitnodiging of eens op reis gaan. Dat moet toch anders kunnen. Gelukkig is de elektronica-industrie wel met rasse sprongen vooruit gegaan toen de dialyse-ontwikkelingen stagneerden. Laat het nu net miniaturisatie en schaalbaarheid zijn waar chiptechnologie goed in is. Een van de grote struikelblokken is bijvoorbeeld de filtering. De huidige polymeerfilters hebben een ronde verdeling van de poriegrootte, waardoor grotere gifdeeltjes blijven hangen die een gewone nier wel verwijdert.In chips worden al sinds jaren nanometerstructuren en uniforme gaatjes gemaakt. Dit blijkt een enorme boost voor dialysefilters.Bovendien is deze technologie enorm schaalbaar om onderdelen en masse te produceren waardoor prijzen lager kunnen. Innovatie zit weer in de lift! Het toonaangevende tijdschrift Nature Reviews Nephrology wijdde er zelfs een heel nummer aan.Ook geleend van de elektronicaindustrie: Roadmapping. Recent lanceerde de KHI (Kidney Health Initiative) samen met de EKHA (European Kidney Health Alliance) en imec een technologieplan voor de komende 15 jaar. De eerste stappen om het dialyseapparaat meer onder de mensen te brengen zijn al gezet. Verbeteringen van de huidige technologie zullen veilige thuisdialyse mogelijk maken. In 2023 verwachten we dan het allereerste draagbare apparaat dat géén vaste waterleiding, afvoer of geaarde stekker nodig heeft (geen verbouwing!) én in een koffer past, zodat je het overal kan gebruiken.Binnen enkele tientallen jaren hebben we zelfs geen koffertje meer nodig. Dan stapt de patiënt op het vliegtuig met een geïmplanteerde kunstnier. En nog verder in de toekomst kunnen we misschien met onze eigen cellen een nieuwe nier maken...