In 2014 keerde het Riziv 10.303 praktijktoelagen voor huisartsen uit. Dat is weer een handvol meer dan in 2013. Maar is dat wel een goed criterium voor het aantal huisartsen?
...
Ieder jaar groeit het aantal praktijktoelagen aan. In 2009 keerde het Riziv aan 9.858 huisartsen een praktijktoelage uit. In 2013 was het aantal gestaag opgelopen tot 10.242 - en daar komen nu nog een zestigtal bij.Om een praktijktoelage te krijgen moet een huisarts in het voorbije jaar deelnemen aan de wachtdienst en minstens 1.250 patiëntencontacten hebben gehad. Dat laatste met een uitzondering voor beginnende artsen.Volgens velen zijn deze criteria erg soepel, en overschat het aantal praktijktoelagen het aantal werkelijke actieve huisartsen. Is dat waar? Hoeveel huisartsen zijn er dan echt actief?Van kadaster tot dynamisch kadasterEr zijn heel wat bronnen om het aantal huisartsen in te schatten, en naargelang het criterium dat men hanteert komt men op een verschillend aantal uit. Het 'kadaster' van FOD Volksgezondheid - dat is de 'federale databank van de beoefenaars van gezondheidszorgberoepen' - had anno 2014 weet van 16.199 'erkende huisartsen' (waarvan er 15.274 in België wonen). Die databank houdt een aantal gegevens bij over wie een visum heeft, maar weet niets over de activiteiten van de arts. Daar heeft men niet veel aan als men de work force wil plannen. Het zogenaamde 'dynamische kadaster' of PlanCad moet voor dat probleem het antwoord vinden. Met de gegevens van artsen uit het kadaster (rijksregisternummer) schuimt de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid verschillende databanken af en puurt daar gegevens uit over de professionele activiteit van artsen. De KSZ verzamelt die in aparte gegevensbestanden, vervangt het rijksregisternummer door een onherkenbare code en levert de geanonimiseerde gegevens op een CD-ROM aan de Cel Planning van FOD Volksgezondheid.Activiteit van huisartsen Met deze ruwe gegevens kan de Cel Planning aan de slag. De meest relevante gegevens blijken uiteindelijk toch van het Riziv te komen, maar met gegevens van de RSZ en de RSZPPO (provincies en gemeenten) komt men wel meer te weten over artsen in loondienst.Grote vraag voor PlanCad is dus: wat is de beroepsactiviteit van al deze artsen? Waar werken ze, en hoeveel werken ze als huisarts?Van (huis)artsen in loondienst kan men makkelijk nagaan of ze voltijds of deeltijds werken. Maar hoe doe je dat met de groep van zelfstandige huisartsen die hun inkomen puren uit prestaties die ze aanrekenen aan het Riziv - de groep waarover het voornamelijk gaat? Wat is een FTE huisarts?De oplossing: kijk niet naar de tijdsbesteding (die kom je onmogelijk te weten) maar kijk naar de omzet. Hoeveel prestaties rekent een FTE huisarts aan? Er dreigt hier een cirkelredenering, dus moet je een vuistregel hanteren en wat nattevingerwerk doen.PlanCad kiest als refentie de mediaan van de 'omzet' van artsen in de leeftijdsgroep van 45-54 jaar.De mediaan van de inkomsten uit Riziv-prestaties is een beter uitgangspunt dan het gemiddelde bedrag, redeneert men. Een gemiddeld bedrag wordt mogelijk vertekend door enkele uitschieters. Dat men de leeftijdsgroep tussen 45 en 54 jaar als referentie neemt, heeft ook zijn reden. Artsen van die leeftijd hebben in de regel hun praktijk al uitgebouwd. Aan de andere kant zijn ze ook nog niet opnieuw begonnen die af te bouwen.De maat voor een FTE is in PlanCad met andere woorden een bedrag aan inkomsten dat men genereert (dat is uiteraard niet hetzelfde als 'inkomen'). Dat bedrag is bovendien specifiek voor huisartsen: voor een FTE cardioloog of een FTE reumatoloog zal men op een heel andere maat uitkomen.De cijfersDat is het principe. Wat zijn de concrete cijfers? PlanCad stelt een FTE huisarts vast op 103.107 euro aan praktijkinkomsten door aangerekende Riziv-prestaties. De meest recente gegevens voor het huidige PlanCad komen uit het jaar 2012 (KSZ zal periodiek de databestanden analyseren en een nieuwe CD-ROM afleveren voor een geactualiseerd PlanCad).Voor 2012 onderzocht PlanCad de activiteit van 16.144 'prestatiegerechtigde' huisartsen uit het kadaster. Gerekend volgens het aantal Riziv-prestaties waren er 11.545 FTE huisartsen actief. Veel prestatiegerechtigde huisartsen presteren minder dan een FTE. Daarnaast presteert een flink aantal huisartsen volgens de analyse van PlanCAD meer dan 1 FTE (zie 'Bezige bijtjes').Wat wil dat zeggen voor de praktijktoelage? Misschien ligt de lat voor een praktijktoelage relatief laag. Maar 10.303 praktijktoelagen betekenen, volgens de best beschikbare gegevens, geen overschatting van het aantal actieve huisartsen.