...

Johan Pauwels opende het symposium met een samenvatting van het tussentijdse rapport 2021 van de Eenheid Audit Ziekenhuizen (samenwerking van de FOD Volksgezondheid, het Riziv en de FAGG). Tijdens de eerste golf viel het aantal niet-essentiële chirurgische ingrepen terug tot 6% van het normale volume. Tijdens de tweede golf viel het aantal niet-essentiële ingrepen terug tot 33% en tijdens de derde golf tot 89% van het normale niveau.Eind mei 2021 was in de meeste sectoren van de chirurgie een achterstand opgebouwd van zo'n 10 à 15%. Een belangrijke inhaalbeweging in februari en maart 2021 viel in april weer stil - toch was de impact van de derde golf vrij beperkt. Het interimrapport loopt tot vlak voor de vierde golf.De chirurgische achterstand is vooral nog zorgwekkend voor onder meer openhartchirurgie, hemicolectemie en allogene beenmergtransplantaties. Op het vlak van percutane hartinterventies is de achterstand grotendeels ingelopen, behalve dan voor percutaan ingebrachte hartklepprothesen. Wat de interne geneeskunde betreft is er vooral een belangrijke achterstand opgebouwd voor pneumologie (20%) en geriatrie (21%) - waarvoor er half vorig jaar nog geen begin was van een inhaalbeweging.In de gastro-enterologie (achterstand eind mei vorig jaar van 11%) en de neurologie (9%) was de inhaalbeweging wel al ingezet. Cardiologie liep nog een 'kleine' 3% achter op het normale volume.OncologieIn de oncologie signaleerde dokter Pauwels naast de colectomie en de beenmergtransplantaties nog een achterstand voor bronchoscopie, colonoscopie en ileoscopie - wat gevolgen zou kunnen hebben voor de diagnose van gevallen van kanker.Daarover had Liesbet Van Eycken (Belgian Cancer Registry) meer details. Zij had een primeur voor het symposium met cijfers tot eind 2021 - vooral gebaseerd op de gegevens die de pathologen om de drie maand hebben aangebracht - aangevuld/gecorrigeerd op basis van de gegevens voor 2019.Eind 2020 was er op het vlak van diagnosen een achterstand van 5% in vergelijking met het jaar daarvoor - dat wil zeggen dat er zo een 4.000 kankerdiagnosen 'tekort' waren. Eind 2021 was de achterstand over twee jaar teruggelopen tot 2% - wat wil zeggen dat er vermoedelijk nog 2.700 kankerpatiënten nog geen diagnose hebben gekregen. Er is dus een grote achterstand ingehaald - daarvoor mag men de zorgverleners dankbaar zijn, stelt Van Eycken. De screeningsprogramma's werden in de eerste golf ook tijdelijk 'on hold' gezet - maar vervolgens snel hervat.Eind 2021 is er vooral nog een achterstand in te halen bij ouderen (-8%). Een deel van die achterstand zou kunnen verklaard worden door de oversterfte in 2020 - maar dat zal maar zeer beperkt zijn, stelt ze.Of er sprake de voorbije twee jaar sprake is van een shift in het stadium waarin kanker ontdekt wordt, moet nog gekwantificeerd worden. We moeten vermijden af te gaan op casuïstiek, stelt Van Eycken.Ook de invloed op de behandeling - of er langere termijnen waren tussen de diagnose en de start van de behandeling, bijvoorbeeld, moet nog becijferd worden.Geen tweede kansProfessor Marc Peeters (UZA) ging in op de inspanningen die binnen de oncologische zorg zijn geleverd om zo snel mogelijk weer de draad op te pikken en de zorg voor patiënten te continueren. Al half mei 2020 riep het College van Oncologie, waarvan Peeters voorzitter is, op om de zorg voor kankerpatiënten zo volledig mogelijk te hervatten. Daarvoor moest die zich voor een stuk heruitvinden. Beslisbomen werden hertekend om de flow en de zorg van patiënten zo veilig mogelijk te laten verlopen. Er werd meer ingezet op telegeneeskunde en op transmurale zorg - zo werden screeningtest bijvoorbeeld thuis afgenomen.Een aantal nieuwe ontwikkelingen kunnen zeker in de toekomst worden voortgezet, vindt Peeters. Wel vergden de inspanningen hun tol. Vandaag is er een grote uitval van personeel - die Peeters, thans CEO van het UZA - zeker zorgen baart. Een zorg die zeker terecht is, stelt professor Dirk Van Raemdonck, voorzitter van de Raad van Transplantatie Leuven, zeker deelt. Hij vertelt het verhaal van een equipe die een orgaan voor transplantatie ging ophalen in Wenen - maar net voor vertrek in Zaventem teruggeroepen werd omdat door uitval van personeel geen volledig team kon worden samengesteld om de ingreep uit te voeren.Het aantal transplantaties liep in 2020 sterk terug. In UZ Leuven alleen, goed voor een derde van dit soort ingrepen in België, halveerde bijvoorbeeld het aantal harttransplantaties - de levertransplantaties liepen met 20% terug.In Leuven moest Van Raemdonck vechten om een transplantatie door zijn collega's als een urgentie te laten aanvaarden. "Velen denken dat een nierpatiënt die al drie jaar op de wachtlijst staat, wel even kan wachten tot een volgende donor zich aandient. Maar het is weinig waarschijnlijk dat die patiënt die tweede kans ooit krijgt."Ook het aantal donoren liep terug: in België van 27,2 per miljoen inwoners in 2019 tot 21,2 in 2020. Van Raemdonkc ziet hiervoor verschillende verklaringen: er was geen plaats op het IZ voor mogelijke orgaandonoren om hen in observatie te houden tot een hersendood kon worden bevestigd, families waren terughoudender om hun toestemming te geven, én er vielen tijdens de lockdown minder verkeerslachtoffers.ToekomstFederaal minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke (Vooruit) woonde een groot gedeelte van het symposium bij en gaf feedback bij de uiteenzettingen. In het tweede deel van het symposium De gezondheidzorg in crisis - lessen en maatregelen voor de toekomst focusten de sprekers vooral op wat we uit de crisis van de voorbije twee jaar kunnen leren voor toekomstige crises. Daarover leest u donderdag meer in de krant.