...
We spreken af op vrijdag, dokter Verhennes vrije dag. Als ze niet op missie is met Artsen Zonder Grenzen werkt ze als huisarts in een wijkgezondheidscentrum in Gent. Die praktijk heeft ze niet zomaar gekozen, vertelt ze. "Met het team zetten we sterk in op gezondheidspromotie. Bijvoorbeeld: gezonde voedingsgewoonten promoten voor jonge kinderen. We willen de hele buurt mee." Een hele gemeenschap kunnen helpen is voor dr. Verhenne een belangrijke voorwaarde als ze voor een bepaalde missie kiest. Haar laatste missie dateert van eind maart, naar Griekenland. "Op geen enkele manier te vergelijken met een ander project uit mijn carrière."Met welke verwachtingen bent u naar Griekenland vertrokken?Het was compleet anders dan ik had verwacht. Omdat je in Europa wordt uitgestuurd, verwacht je enigszins gemakkelijkere werkomstandigheden dan in een ontwikkelingsland. Als in: betere gezondheidsstructuren. Aan de buitenkant lijkt het alsof alles draait in Griekenland, maar schijn bedriegt. Het Griekse gezondheidszorgsysteem is zo gemaakt om makkelijk toegang te krijgen. Effectief de zorg krijgen die je nodig hebt, is echter een ander verhaal. De financiële crisis van 2008 heeft een grote impact gehad op Griekenland, ook op hun gezondheidszorg. Het land kent een ernstig tekort aan financiële middelen: op de eilanden waren veel specialisten en medisch materiaal niet meer aanwezig. De gezondheidskosten voor vluchtelingen komen daar nog eens bij. Daarnaast is het Griekse gezondheidszorgsysteem anders dan wat wij hier in België kennen. Hun eerstelijnszorg is minder uitgewerkt. Ze kennen voornamelijk een spoedstructuur enerzijds, en ziekenhuisstructuur anderzijds. Daardoor is die eerste eenheid zowat permanent overbelast. Samen met andere humanitaire organisaties heeft Artsen Zonder Grenzen sinds eind 2014 daarom zowat de volledige eerstelijnsgezondheidszorg voor de vluchtelingen overgenomen. Hoe heeft u de missie ter plaatse ervaren?We hadden het gevoel constant achter de feiten aan te hollen. Mijn missie in Griekenland dateert van februari-maart, op dat moment waren er binnen Europa heel wat geopolitieke veranderingen aan de gang. Steeds meer landen sloten hun grenzen af, soms van de ene dag op de andere. We zagen dat de Griekse regering daarop vaak geen voorbereidingen trof. Of dat moedwillig was, laat ik in het midden. De coördinatie van het hele gebeuren liep bij momenten spaak. Als Artsen Zonder Grenzen hebben we dan ook acties ondernomen die normaal gezien niet tot onze missie behoren, zoals logistieke ondersteuning en voedsel- en waterbedeling. Wat me enorm heeft aangegrepen, zijn de grote aantallen vrijwilligers van over heel Europa die aanwezig waren. De meesten bleven voor korte tijd, maar sommige Griekse vrijwilligers zetten zich al twee jaar in voor de eerste opvang van vluchtelingen. Ik sprak met Grieken die zelfs hun eigen job hadden afgebouwd om mee te kunnen helpen.Hoe makkelijk is het voor u om wat u daar meegemaakt hebt los te laten? Ik ben nu zo'n drie maanden terug in België. De eerste dagen ben je altijd vol verhalen, dat is normaal: je wil delen wat je hebt gezien, meegemaakt. Maar ditmaal zeggen mijn vrienden: Leen, je praat wel heel vaak over Griekenland (lacht, dan plots serieus). De vluchtelingenproblematiek blijft in mijn hoofd ronddwalen. Dat komt omdat ik de missie niet heb achtergelaten, of toch niet echt. Ook hier, in België, komen vluchtelingen toe. De problemen die ik er heb gezien, spelen ook hier: de ontreddering van die mensen, het lange wachten... Op de een of andere manier kon ik dat bij vorige missies beter van me afzetten. Natuurlijk ben ik steeds erg begaan met mijn werk. Maar als ik naar pakweg Kenia wordt uitgestuurd en dan naar Gent terugkeer, weet ik: ik heb me daar voor de volle 100 procent gesmeten, maar nu zit mijn werk erop en moet ik hier al het mogelijke doen voor mijn patiënten. Vandaag heb ik het gevoel dat mijn missie voortduurt, dat ik nog iets kan betekenen voor de vluchtelingen hier. Op welke manier dan?Tijdens een raad van bestuur van Artsen Zonder Grenzen heb ik dat vrij snel ter sprake gebracht. Recent namen we de beslissing om geen geld meer te aanvaarden van de EU, van geen enkele instelling en geen enkele lidstaat. (ferm) Daarmee hebben we getoond hoe moeilijk we het hebben met het vluchtelingenbeleid van de Europese landen. De lidstaten mogen de ogen niet sluiten en hun verantwoordelijkheid om asiel te bieden niet van zich afschuiven. We moeten die mensen helpen. Kijk, het is niet mijn bedoeling om te beginnen preken. Maar het is nog niet zó lang geleden dat er oorlog heerste in Europa. Miljoenen mensen zijn toen in Europa verspreid geraakt. Zijn we dat dan vergeten? Zijn we vergeten op hoeveel migranten we vandaag de dag rekenen? Dit is zowat de meest gemediatiseerde humanitaire crisis ooit, denk ik. Maar de beelden die over de vluchtelingen circuleren, zijn mijns inziens niet juist.Wat is er volgens u mis met de huidige beeldvorming?Het overheersende beeld is dat ze naar Europa komen om hier te kunnen profiteren van onze welvaart - je kan je afvragen waarop de Brexit is gestoeld. Uit mijn ervaring weet ik: dat beeld klopt niet. Op Leros sprak ik met een Syrische jongen van 17. Vanaf zijn huis in Syrië tot Leros had hij zijn vader op zijn rug gedragen, die verlamd is aan zijn benen. Geld voor vervoer was er niet. Dat doe je toch niet zomaar? Hun verhaal heeft me echt aangegrepen, omdat het volgens mij de ware kern toont van deze problematiek: mensen die op de vlucht zijn voor de oorlog en het geweld in hun land. Daarom moeten we beseffen dat we het hier in België echt wel goed hebben. Tegelijk denk ik dat we ons moeten afvragen of dit leven alleen aan ons toebehoort, omdat wij toevallig in dit land geboren zijn? Maar dat vereist een andere manier van denken. En wat vandaag ongetwijfeld meespeelt in ons denken, is dat verschillende problematieken op één hoop worden gegooid: migratie, de vluchtelingencrisis, de terreurdaden van IS... Mensen gaan linken leggen die er niet er niet per se zijn. Terwijl het hier om afzonderlijke trends gaat. Bijna dagelijks verschijnen er ook alarmerende berichten over de moeilijke financiële oefening die Europa vandaag en de komende jaren moet maken. Hoe moeten we die middelen allemaal zien te verdelen, lijken mensen te denken. Maar ons sociaal systeem is gebaseerd op solidariteit, en dat is net het mooie eraan.Uw laatste missie heeft u meer aangrepen dan anders, zegt u. Hoe lang ziet u zichzelf dit nog doen?Waar ik tot twee jaar geleden het grootste gedeelte van het jaar op missie was, werk ik nu voltijds als huisarts. Ik ben op een punt in mijn leven gekomen waarop het tijd is om te zoeken naar wat ik leuk vind hier, in België. Bij mijn indiensttreding in wijkgezondheidscentrum De Kaai heb ik wel gezegd dat ik twee maanden per jaar op missie moet met Artsen Zonder grenzen. Ja, moet, want ik heb dat nodig. Het contact met verschillende culturen, het leren van anderen... Het avontuur? (twijfelt) Enkele jaren geleden zijn twee medewerkers van Artsen Zonder Grenzen die ik goed kende, omgekomen tijdens een missie. Dat voorval heeft me enorm geraakt, en aan het denken gezet: ben ik echt bereid om mijn leven te wagen voor een missie? Want je neemt risico's, zoveel is zeker. Aan de andere kant: met de fiets op pad gaan is ook een risico. Ik moet ook rekening houden met mijn familie. Ik zeg dus niet meer op alles 'ja': heb ik er op voorhand geen goed gevoel bij, dan doe ik het niet. Maar misschien denk ik daar in de nabije toekomst wel weer anders over (glimlacht).***Als ik dokter Verhenne op het einde van het interview vraag of ik een foto van haar mag maken, blijkt dat we een gemeenschappelijke passie hebben. Samen met haar zus werkt ze aan een reeks verhalen, waarin mensen vertellen wat een cadeau krijgen met hen doet. Haar zus schrijft, dr. Verhenne maakt de foto's. Bedoeling is om die portretten te bundelen in een boek. Wij zijn alvast benieuwd. Emily Nazionale