Hyperseksualiteit opnemen in de DSM-V?

De diagnose van hyperseksualiteit valt op basis van een aantal strikte criteria (zie kader). Niet elke onverbeterlijke verleider krijgt zomaar het etiket 'seksverslaafd' opgeplakt. Want dat is net wat sommigen de DSM verwijten; dat het systeem alles wil 'pathologiseren'. "Ik kan begrijpen dat mensen vrezen dat al onze handelingen opgelijst worden in een handboek over psychiatrische stoornissen, maar gelukkig zijn de vooropgestelde criteria uiterst strikt", zegt Prof. Armand Lequeux, seksuoloog in het UZ Saint-Luc (UCL). "Het belangrijkste element is volgens mij dat dit gedrag de persoon in kwestie leed berokkent en zijn sociale, professionele en familiale leven aantast." Om een stoornis te kunnen bestuderen, moet je ze overigens duidelijk objectiveren en criteria bepalen, voegt de expert er nog aan toe. "Dat is nu eenmaal een noodzakelijk kwaad."Waarover gaat het? Maar waarover gaat het nu precies als we het hebben over 'sex addicts' zoals Arnold Schwarzenegger, Michael Douglas, Tiger Woods of nog David Duchovny? In die mate zelfs dat sommigen zich verplicht moeten laten opnemen in een gespecialiseerd centrum voor een 'ontwenningskuur'. "Deze voorbeelden uit de media tonen de link tussen macht, beroemdheid en seksueel wangedrag dat daaruit kan voortspruiten. Het ene voedt als het ware het andere. Het feit dat je wordt aanzien als een chef, als een ster werkt als een afrodisiacum en stimuleert het libido. En veel vrouwen kunnen krijgen, maakt iemand zelfzekerder."De antecedenten van deze mensen kennen we natuurlijk niet exact, maar vast staat dat een onverbeterlijke en gelukkige - alvorens hij betrapt wordt alleszins - overspelige niet in de DSM-criteria past, aangezien er in dat geval geen sprake is van enig leed. Maar anderen lijden er wel onder. "Sommige van mijn patiten kampen met hyperseksualiteit. Je kan ze opdelen in twee categorie. Eerst zijn er wat ik de 'geplodeerden' noem, en die zijn het talrijkst: in zichzelf gekeerd, onophoudelijk aan het masturberen, grote liefhebbers van porno, eenzaten, vol schaamte. Ze zoeken zelf hulp of op aanraden van hun partner." Typische gevallen die door de opkomst van het internet wellicht vaker voorkomen dan voordien, al zijn er zo goed als geen statistieken beschikbaar. Volgens schattingen zou hyperseksualiteit 3 tot 10% van de bevolking treffen, en drie keer vaker mannen dan vrouwen."De andere groep zijn de 'geplodeerden', die zijn zeldzamer", gaat Lequeux verder. "Zij externaliseren veel meer, het zijn echte Don Juan's die de mensen rondom hen pijn berokkenen. Het zijn 'serial lovers' die vaak topfuncties bekleden, maar die toch onder de mogelijke gevolgen van hun gedrag lijden, want dat staat bijvoorbeeld hun sociale opgang in de weg. Er is ook nog een kleine derde groep, die consulteert na een rechterlijke uitspraak: stalkers, exhibitionisten en dergelijke." Behandeling is beperktVooraleer een behandeling te overwegen moet uiteraard de diagnose kloppen. Cultuur en godsdienstachtergond spelen in dit domein een grote rol. Een Berlusconi zou heel wat riskeren in het land van Uncle Sam. Wat dan weer koren op de molen is van zij die pleiten voor objectievere criteria. "Je mag niet vergeten dat de DSM geen etiologie vooropstelt. Er is geen sprake van een moreel oordeel. Al betekent dat niet dat een seksueel delinquent zich achter de DSM kan verschuilen om zijn misdaden goed te praten", benadrukt Prof. Lequeux.Als er effectief sprake is van een stoornis van de seksualiteit, zijn er twee therapeutische opties: psychologisch en medicamenteus. "De psychologische behandeling is erop gericht om het gedrag te leren plaatsen, het te verklaren en tegelijk voortekenen te leren herkennen en de drift te beheersen. Verder kunnen bijvoorbeeld SSRI's het libido afremmen en in ernstigere gevallen is er anti-testosteron als chemische castratie."Seksverslaafden hebben ook eigen praatgroepen, gebaseerd op de principes van de Anonieme Alcoholisten, waar ze terecht kunnen voor steun van lotgenoten (www.sexaholicsanonymous.be).Een welomlijnde diagnoseOm de diagnose 'hyperseksualiteit' te stellen moet aan drie voorwaarden voldaan worden.1. Herhaalde en intense seksuele fantasmen, driften en gedrag vertonen gedurende minstens zes maanden, geassocieerd met minstens vier van de vijf volgende criteria: - veel tijd spenderen aan die seksuele fantasmen en driften en aan de planning en uitvoering van seksuele activiteiten; - herhaaldelijk overgaan tot seksuele fantasmen, driften en gedrag als respons op angst, depressieve gevoelens, verveling, prikkelbaarheid; - herhaaldelijk overgaan tot seksuele fantasmen, driften en gedrag als respons op stresserende momenten in het leven;- herhaalde, maar vruchteloze pogingen om die seksuele fantasmen, driften of gedragingen te controleren of significant te beperken; - herhaaldelijk overgaan tot seksuele activiteiten zonder rekening te houden met het risico op fysiek of affectief leed voor zichzelf of voor derden. 2. Significant persoonlijk leed vertonen of een wijziging op sociaal of professioneel vlak of andere belangrijke domeinen omwille van de frequentie van de seksuele fantasmen, driften of gedragingen. 3. De seksuele fantasmen, driften en gedragingen zijn niet te wijten aan de rechtstreekse fysiologische effecten van een exogene substantie (geneesmiddelen, drugs,...).