Het Havana-syndroom: wie is de sigaar?

Chan chan (Buena Vista Social Club, 1997)April 2024 kwam het mysterieuze, ongeziene Havana-syndroom weer in de media terecht (VRT NWS). Dat gebeurde in maart 2022 ook al eens aan de Reyerslaan. Perfect de tijd dus om een balans op te maken van dit fenomeen. Alles begon in 2016 in het Cubaanse Havana waar een deel van het Amerikaanse diplomatieke personeel een amalgaam aan neurologische symptomen ging vertonen. Wat later kregen de CIA en Canadese diplomaten er ook last van. De initiële symptomen werden al gauw geassocieerd met geluid, trillingen en drukfenomenen. Pas in tweede instantie kwamen er hoofdpijn, gehoor- en vestibulaire symptomen bij. In het gerenommeerde tijdschrift Journal of American Medical Association verscheen een artikel van Swanson et al. dat viraal ging en sprak over een 'ongekende energiebron' als oorzaak (JAMA, 2018). Waren het Russische sci-fisonic attacks met infra- of ultrasone golven? Zelfs microgolven werden tevoorschijn getoverd door Foster et al. (Front Public Health, 2021). Hoewel, fysici en akoestische experten konden geen manier bedenken hoe deze hocus pocus in zijn werk kon gaan. Vele hypotheses en potentiële mechanismen passeerden de revue. Maar geen enkele verklaring werd onomstotelijk bewezen. De vele symptomen zijn echt, maar er is geen onderliggende ziekte. Er gebeurde framing van de resem aan symptomen: die zouden wel veroorzaakt moeten zijn door een onbekend mechanisme (Bartholomew & Baloh, J Royal Society of Medicine, 2020). Het 'nocebo-effect', het zichzelf ziek maken door the power of belief, mag zeker niet uit het oog verloren worden (Bartholomew & Baloh, 2020).Het Havana-syndroom is een mix van internationale intriges, gebrekkige wetenschap en politieke onbekwaamheid volgens Baloh & Bartholomew (boek Havana Syndrome, ISBN 978-3-030-40745-2, 2020). Minstens vijf Amerikaanse inlichtingendiensten hebben het syndroom bestudeerd, maar niet alle gegevens zijn echter naar buiten gebracht. Vandaar dat sommigen spraken van een 'doofpotoperatie'. Er zijn geen studies van hoge kwaliteit voorhanden en de studiepopulaties waren klein te noemen. Daarenboven werden de studies opgevat als een 'politiek probleem', met wapens en oorlogsvoering (Asadi-Pooya, Rev Environ Health, 2023). Uitgevoerde studies werden verkeerd geïnterpreteerd, er waren medialekken, nog steeds misvattingen over mass psychogenic illness en het achterhouden van informatie (Bartholomew & Baloh, 2024).Twee al heel lang bestaande paniekveroorzakers waren aanwezig. Ten eerste, de gevreesde dreiging door vijanden (Chinezen, Russen, Japanners, joden, moslims, ...). Ten tweede, schrik voor nieuwe technologieën (zoals voorheen met Wi-Fi, 5G, windturbines, computers, microgolfovens).Gigantisch veel geld werd ten onrechte voorbehouden voor de bestudering van deze klachten. Er gebeurden MRI's die veranderingen in de witte stof etaleerden, maar door vele andere wetenschappers niet bevestigd werden (Aristi et al., Brain Communications, 2022). Het is hoog tijd om dit syndroom in de geschiedenisboeken te laten staan en niet op te rakelen tijdens of buiten komkommertijd. Follow the science is de les die we moeten trekken uit het Havana-syndroom (Bartholomew & Baloh, 2024).Tijd voor een Cuba libre ...