...

Angelique Van Ombergen heeft een achtergrond als paramedica, vertelt ze aan de telefoon vanuit haar werkplek Noordwijk. "Ik heb audio- logie gestudeerd maar ben dan in de medische wetenschappen gaan docto- reren, rond neurowetenschappen en het evenwichtssysteem. Daarbij heb ik zowel klinisch onderzoek gedaan naar evenwichtspatiënten als parallel de kans gekregen om het effect van ruimtereizen op het brein van astro- nauten te onderzoeken." Angeliques onderzoek (via MRI-scans) in het labo van professor Floris Wuyts was een van de eerste studies ter zake. "Er was in de ruimtevaartgeneeskunde best veel bekend over het effect van een verblijf in de ruimte op het cardiovasculair systeem, de botten en spieren van astronauten. Maar er was veel minder geweten over de effecten op de hersenen, terwijl dat dat toch een belangrijk aspect is van hoe je functioneert. Anderzijds, je stuurt niet zomaar een MRI-scanner mee de ruimte in", zegt de jonge vrouw uit Beveren (31). Uit het onderzoek blijkt alvast dat ruimtereizigers na afloop minder grijze stof en meer hersenvocht hebben."Er zijn nog zoveel onbeantwoorde vragen over het effect van een (lang- durig) verblijf in gewichtloze toestand in de ruimte. Beelden van rond- zwevende astronauten in het ISS zijn relevant naar een breed publiek toe, maar dat mag ons niet blind maken voor de effecten op het menselijk lichaam. Soms zien we minimale verschillen, soms grotere effecten. Ik vergelijk het een beetje als volgt: moest mijn arm morgen 1 millimeter korter worden, heeft dat allicht weinig impact. Maar in het geval van de ruimte weten we vaak niet of dat een verschil maakt, dus blijft testen een noodzaak. En terugkomend op ons onderzoek op de hersenen: intussen heeft NASA vergelijkbaar onderzoek opgestart en daarvoor werken ze samen met de universiteit van Antwerpen."Los van het feit dat Angelique Van Ombergen pleit voor een grotere diver- siteit in de astronautenpopulatie (zie verder), "we weten dat individuen en bij uitbreiding mannen en vrouwen anders gaan reageren als je hen blootstelt aan extreme omstandigheden zoals een ruimtereis. Vrouwen blijken bijvoorbeeld meer gevoelig om orthostatische in- tolerantie te ontwikkelen, anderzijds zijn ze beter beschermd tegen het ont- wikkelen van visuele problemen. Dat soort kennis is voor ons heel relevant, ook om een soort voorspelling te kunnen maken van de medische risico's." Alleen, er zijn voorlopig weinig data beschikbaar over vrouwelijke astronauten en het effect van ruimtereizen op hun gestel. "Ook daarom is het belangrijk dat er dit keer veel vrouwen kandideren," meent mijn gesprekspartner. Naast haar drukke job bij ESA is Angelique Van Ombergen ook bekend als jeugdauteur. "Dat is heel organisch gegroeid, maar ik haal er veel vol- doening uit om wetenschap op een behapbare manier naar kinderen en jongeren toe te brengen. Ik beperk me bewust tot non-fictie en mijn expertise is daarbij een belangrijke inspiratiebron." Haar kinderboeken handelen over ... het menselijk brein en ruimtevaart.