Vlaanderen ergert zich terecht dood aan die versnippering van Brussel in 19 slecht bestuurde barronietjes. Maar Vlaanderen zit zelf met een - zij het minder erg - vergelijkbaar probleem.
Al van in de jaren negentig is geweten dat van de 308 Vlaamse gemeenten, zeker drie kwart te klein is om genoeg man- en slagkracht te hebben om zich deftig te kunnen besturen. Veel gemeenten doen niets aan een hele rist van de taken die ze zouden moeten vervullen - drugspreventie bijvoorbeeld - en hebben daarnaast tal van taken uitbesteed aan samenwerkingsverbandjes die ze opzetten met wisselende buurgemeenten.
In 2009 nam de Vlaamse regering maatregelen om gemeenten aan te zetten te fuseren. Dat leverde toen tweemaal twee kandidaten op. Kruibeke wou fuseren met Beveren, maar Beveren wou niet. Herselt en Hulshout wilden fuseren maar stelden vast dat ze daarna samen nog te klein zouden zijn. Resultaat: nul.
In 2014 kwamen er nieuwe maatregelen. De gemeenten zouden coaching krijgen en schuldkwijtschelding tot 500 euro per inwoner. Dat leverde opnieuw tweemaal twee kandidaten op. Meeuwen-Gruitrode en Opglabbeek, en Kruishoutem en Zingem fuseren in 2019. Maar ze fuseren onderling om de voor de hand liggende fusie met een grotere stad - Genk resp. Oudenaarde - te vermijden...
Kwaliteit eist schaalvergroting, samenwerking en taakverdeling. Dat heeft gewerkt voor de ziekenhuizen. Dat moet ook werken voor de gemeenten.
In de 304 andere gemeenten zeggen de politici dat de bevolking niet wil en zegt de bevolking dat de politici niet willen.
Politiek mag niet zuiver rationeel zijn. Politiek moet het emotionele verrekenen. Maar het rationele ook.
Het zou goed zijn dat de politiek eens kijkt naar de ziekenhuizen.
In Vlaanderen zijn er sinds dezelfde jaren negentig een groot aantal stapsgewijze fusies geweest waardoor nu nog 97 ziekenhuizen overblijven; en dat proces gaat nog verder. Tevens zijn de overblijvers bezig - gedwongen - een 15-tal grote netwerken te vormen die telkens 400.000 à 500.000 inwoners bedienen. In die netwerken worden de taken verdeeld.
Die schaalvergrotingen gingen gepaard met veel pijn en smart. Ze botsten op weerstand van instellingen die zich ofwel op hun groot verleden, ofwel op hun grote toekomst beriepen. Er was harde weerstand van de zuilen. Er was verzet van bestuurders en zorgverstrekkers die hun autonomie wilden behouden en 'niet wilden gedomineerd worden door die van...'. Maar uiteindelijk zijn telkens compromissen gesloten die de emo opvingen, om de ratio te laten zegevieren.
De ratio bestond uit geld en uit druk van de overheid, maar vooral uit de allesoverheersende vaststelling dat 'als iedereen alles bleef doen, er massaal geknoeid werd met de gezondheid van de bevolking'. Kwaliteit eist schaalvergroting, samenwerking en taakverdeling.
Dat heeft gewerkt voor de ziekenhuizen. Dat moet ook werken voor de gemeenten.
De Vlaamse regering moet wortel en stok hanteren om dat inzicht te doen groeien.