De patiënt en de eerste lijn: op één lijn?!

Om hieraan het hoofd te bieden is het nodig dat onze 'tanker' gezondheidszorg 'gedraaid' wordt: van acute naar chronische zorg en van solo naar multidisciplinaire zorg. Maar in de zorg moet ook rekening worden gehouden met de levenskwaliteit van de patiënt en zijn doelstellingen. Iedereen knikt nu ... logisch toch? Iedereen is mee met de noodzakelijke hervormingen waarin de patiënt centraal staat. En ondertussen werkt iedereen verder vanuit medische doelstellingen...Of toch niet?SamenwerkenAfgelopen week stond in het teken van de hervorming van de eerste lijn. Een hervorming waarin samenwerking en coördinatie van de zorg met een persoon met een zorgnood centraal staan. Wat is het doel van deze hervorming? Efficiëntere structuren creëren? Zorgen voor meer stroomlijning? Dat mag. Maar liefst niet alleen binnen de eerste lijn. Patiënten denken trouwens niet in lijnen, maar willen kwaliteitsvolle zorg. Hiervoor moeten zorgverleners uit de eerste lijn de zorg afstemmen met actoren van de tweede lijn, welzijn, geestelijke gezondheid, ouderenzorg en de zorg voor personen met een handicap. Schotjes en silo's afbreken is nodig en echt samenwerken is de boodschap. Enkel zo is integrale zorg mogelijk. VoorwaardenEen hervorming mag natuurlijk leiden tot meer efficiëntie, zeker in de overlegstructuren, maar mag zijn hoofddoel niet voorbijschieten: meer kwaliteitsvolle zorg voor de patiënt. De kwaliteit van die zorg moeten we meten én over de resultaten moeten we transparant communiceren. Enkel zo is een echte kwaliteitsverbetering mogelijk. De hervorming van de eerstelijnszorg moet er voor zorgen dat de patiënt zijn zorg zelf kan coördineren. Het is belangrijk dat hij hierbij ondersteuning krijgt wanneer hij die nodig heeft. Patiëntenverenigingen kunnen helpen met tips en tricks in het dagdagelijkse leven. Ondersteuning via zorgcoördinatie is nodig als de patiënt en de mantelzorger aangeven dat het niet meer lukt. Een casemanager kan tijdelijk hulp bieden als de samenwerking tussen de zorgverleners niet goed verloopt. Nog een belangrijke voorwaarde om deze hervorming te doen slagen, is dat patiëntgegevens gedeeld kunnen worden en dat de patiënt zijn patiëntendossier zelf kan inkijken. Als je verwacht dat de patiënt zijn eigen zorg in handen neemt, heeft hij nood aan die informatie. Bevoegdheden afstemmenHelaas loop je bij elke hervorming ook tegen obstakels aan. Een eerste constante is een beestje dat 'de staatshervorming' heet. De fase 'wie is bevoegd' zijn we voorbij. De vraag is wel: hoe kunnen de overheden hun aanvullende bevoegdheden goed op elkaar afstemmen? Een laagdrempelig, toegankelijk klachtrecht in de eerste lijn realiseren is hierdoor een boeiende maar vermoeiende oefening. Een klacht over u als huisarts of over de thuisverpleegkundige is een federale bevoegdheid. Maar als zorgverleners niet goed samenwerken is Vlaanderen bevoegd voor klachten over de organisatie en de afstemming van de zorg. Ook voor geestelijke gezondheid wachten we al even op de installatie van de eerstelijnspsychologische functie. Ook hier is afstemming nodig want de patiënt die te lang wacht wordt uiteindelijk opgenomen...Een tweede en derde obstakel waar je op stuit bij elke hervorming zijn tijd en timing. In Vlaanderen ligt er een visie klaar om de hervorming in de eerste lijn uit te rollen. Nu is er nood aan een helder actieplan waarin staat wie wat wanneer doet. De 'wanneer' zal in dit geval afhangen van de beschikbare budgetten. Het argument dat er in Vlaanderen toch al veel middelen naar gezondheid en welzijn (na onderwijs) gaan, mag geen obstakel vormen. Zei een bekende Gentse gezondheidseconoom niet dat elke euro die je in gezondheid investeert, tot twee maal toe rendeert in de maatschappij? Politieke wilEn dat brengt mij tot een vierde obstakel: de politiek. Is er voldoende politieke wil in de Vlaamse regering aanwezig om volop te kiezen voor deze hervorming? Om ervoor te zorgen dat de patiënt kwaliteitsvolle zorg krijgt waar hij recht op heeft? Een vijfde obstakel is het veld meekrijgen. Dit is hopelijk (positief denken!) al van de baan doordat de zorgverleners en hun vertegenwoordigers nauw betrokken werden bij de voorbereiding van de eerstelijnsconferentie. Ook het laatste obstakel is al in orde: de persoon om wie het draait, de patiënt, is mee en wacht vol ongeduld. Aan de slag dus, want er ligt meer werk op de plank om de hervorming uit te voeren dan er was om ze voor te bereiden. Wij gaan alvast voor één lijn met de patiënt als partner.