Dat leerde het jongste PISA-onderzoek van de Oeso. Dat vergelijkt de scores van 15- jarigen. We zijn dus geen wereldkampioen, maar toch nog altijd Europees kampioen, en dat is hoe dan ook iets om trots op te zijn, niet?

Ja. Maar er hangen twee zware schaduwen over.

Op de eerste - hoe komt het dat die Aziatische landen het beter doen - gaan we vandaag niet in.

Op de tweede schaduw wel: we zijn dus nog wel Europees kampioen in wiskunde, maar geen kampioen in gelijkheid. Integendeel.

Dertien jaar geleden las toenmalig onderwijsminister Frank Vandenbroucke dat al in de PISA-cijfers van toen. Vandaag is daar nog niets aan veranderd: het verschil tussen de best scorende en de zwak scorende leerlingen is nergens zo groot. En het verschil verkleint niet ofschoon we zeggen dat we ons best doen daarvoor.

We zijn nog wel Europees kampioen in wiskunde, maar geen kampioen in gelijkheid.

Maar nog erger wordt het als blijkt dat dit verschil tussen goed en zwak scorende leerlingen heel veel te maken heeft met afkomst. Kinderen van laaggeschoolden en kinderen met een migratieachtergrond, scoren systematisch minder goed in ons onderwijs. Voor wiskunde en voor al de rest.

Waarom is dat zo erg? Omdat onderwijs in onze Europese opvattingen gemaakt is om de verschillen die voortkomen uit afkomst, te verkleinen en te overstijgen. Dat is de Europese droom, de tegenhanger van the American Dream.

De American Dream stoelt op ondernemerschap. Iedereen kan een zaak starten en kan rijk worden. De Europese droom is dat er onderwijs is dat toegankelijk is voor iedereen, dat dit iedereen 'verheft', en dat al wie talent heeft en hard werkt en studeert, hogerop kan raken.

Onderwijs als de sociale lift. De kern van de Europese droom.

Maar die lift blijkt dus niet of niet meer te werken. De sociale lift is kapot. Meteen is ook de Europese droom stuk.

Pas op. Laat u niet te vlug verleiden tot grote ideologische discussies over nodige of onnodige onderwijshervormingen of over wie of wat schuld heeft hieraan. Wacht daar even mee.

Laat eerst tot u doordringen hoe essentieel die lift wel is in ons Europees model en wat het betekent dat die niet meer werkt. Gevangen zitten in de sociale laag waarin je geboren bent. Immigratie die je tot in de derde generatie of nog langer handicapt.

Dat is niet wat we willen. Dat is niet ons Europees of Vlaams ideaal.

Voor we aan het onderwijs en zijn inbedding beginnen te schudden, moeten we goed weten dat het dat is dat we als eerste willen veranderen.

Dat leerde het jongste PISA-onderzoek van de Oeso. Dat vergelijkt de scores van 15- jarigen. We zijn dus geen wereldkampioen, maar toch nog altijd Europees kampioen, en dat is hoe dan ook iets om trots op te zijn, niet? Ja. Maar er hangen twee zware schaduwen over. Op de eerste - hoe komt het dat die Aziatische landen het beter doen - gaan we vandaag niet in.Op de tweede schaduw wel: we zijn dus nog wel Europees kampioen in wiskunde, maar geen kampioen in gelijkheid. Integendeel.Dertien jaar geleden las toenmalig onderwijsminister Frank Vandenbroucke dat al in de PISA-cijfers van toen. Vandaag is daar nog niets aan veranderd: het verschil tussen de best scorende en de zwak scorende leerlingen is nergens zo groot. En het verschil verkleint niet ofschoon we zeggen dat we ons best doen daarvoor.Maar nog erger wordt het als blijkt dat dit verschil tussen goed en zwak scorende leerlingen heel veel te maken heeft met afkomst. Kinderen van laaggeschoolden en kinderen met een migratieachtergrond, scoren systematisch minder goed in ons onderwijs. Voor wiskunde en voor al de rest.Waarom is dat zo erg? Omdat onderwijs in onze Europese opvattingen gemaakt is om de verschillen die voortkomen uit afkomst, te verkleinen en te overstijgen. Dat is de Europese droom, de tegenhanger van the American Dream.De American Dream stoelt op ondernemerschap. Iedereen kan een zaak starten en kan rijk worden. De Europese droom is dat er onderwijs is dat toegankelijk is voor iedereen, dat dit iedereen 'verheft', en dat al wie talent heeft en hard werkt en studeert, hogerop kan raken.Onderwijs als de sociale lift. De kern van de Europese droom.Maar die lift blijkt dus niet of niet meer te werken. De sociale lift is kapot. Meteen is ook de Europese droom stuk.Pas op. Laat u niet te vlug verleiden tot grote ideologische discussies over nodige of onnodige onderwijshervormingen of over wie of wat schuld heeft hieraan. Wacht daar even mee.Laat eerst tot u doordringen hoe essentieel die lift wel is in ons Europees model en wat het betekent dat die niet meer werkt. Gevangen zitten in de sociale laag waarin je geboren bent. Immigratie die je tot in de derde generatie of nog langer handicapt. Dat is niet wat we willen. Dat is niet ons Europees of Vlaams ideaal.Voor we aan het onderwijs en zijn inbedding beginnen te schudden, moeten we goed weten dat het dat is dat we als eerste willen veranderen.