Zoals in de somatische zorg kunnen we ook in de geestelijke gezondheidszorg botsen op de grenzen van behandelbaarheid. Vreemd dat in de sector geestelijke gezondheidszorg tot op heden een vergelijkbaar erkende vorm met een specifieke programmatie, erkenning en financiering van psychiatrische palliatie ontbreekt.

Binnen de sector geestelijke gezondheidszorg kunnen in deze context twee groepen van patiënten onderscheiden worden. Psychiatrische patiënten die zich als gevolg van een somatische aandoening bevinden in een terminale situatie, en psychiatrische patiënten in een niet-terminale fase die geen zicht meer hebben op een redelijk behandelperspectief voor het lenigen van hun ondraaglijk psychisch lijden. In wat volgt focussen we op deze tweede groep.

Nog alles doen

Palliatieve zorg komt er eigenlijk op neer nog alles te doen wanneer men denkt dat niets meer mogelijk is. Palliatieve zorg bewijst dat toch nog heel veel zaken kunnen gedaan worden. Dat gaat niet alleen op voor patiënten met een somatische aandoening, maar evenzeer voor psychiatrische patiënten die aanhoudend, uitzichtloos en existentieel lijden in een niet-terminale situatie. Voor psychiatrische patiënten mag dan ook gepleit worden voor specifieke diensten.

De term psychiatrische palliatie of palliatieve psychiatrische zorg voor deze diensten zijn minder aangewezen omdat ze te veel doen denken aan een terminale situatie. Het gaat over patiënten waar het levenseinde niet in zicht is en waar de zorg in een residentiële setting voor onbepaalde duur kan aangeboden worden. De setting moet een aangenaam leefklimaat garanderen met individuele kamers en beschikken over een tuin of een terras. Alle middelen moeten voorhanden zijn om een huishoudelijke sfeer te verzekeren.

Herstelgericht

Meer en meer wordt de term crustatieve zorg gehanteerd. Crusta betekent schelp. We willen patiënten figuurlijk een schelp aanbieden om hen te beschermen. Zoals palliatieve zorg in een terminale situatie is crustatieve zorg ook een totaalzorg bestaande uit vier pijlers: een lichamelijke, psychische, sociale en existentiële pijler. Crustatieve zorg is erop gericht het psychisch lijden en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en existentiële aard te verlichten. Alle toegediende zorg staat in het teken van zoveel mogelijk kwaliteit van leven met aandacht voor menswaardigheid, respect, nabijheid, comfort, ... In de praktijk komt dat neer op zorg op maat. Elke patiënt verdient specifieke zorg.

De overheden mogen niet langer talmen met een financiering van crustatieve eenheden

Crustatieve zorg is naast het verbeteren of verder uitbouwen van de bestaande behandeling, het inzetten op de herstelvisie, de begeleiding bij zinbeleving, ... een van de alternatieve mogelijkheden voor een vraag tot euthanasie. Crustatieve zorg is een volwaardige vorm van goede zorg die volledig kadert binnen het afleggen van het traject van het levensperspectief bij een euthanasieverzoek van een psychiatrische patiënt in een niet-terminale situatie. Een volwaardig aanbod van crustatieve zorg kan in een aantal gevallen de keuze voor euthanasie doen afnemen.

Mobiele teams

Inzake de organisatie van crustatieve zorg stellen zich een aantal vragen. Moeten crustatieve eenheden ingeplant worden op de campus van een psychiatrisch ziekenhuis naar analogie met de palliatieve eenheden die zich bevinden op de campus van een algemeen ziekenhuis? Kunnen crustatieve eenheden beschouwd worden als een ziekenhuisactiviteit of ligt het accent eerder op verzorging? Gaat de keuze in de richting van een Sp-crustatieve zorg of een specifieke psychiatrisch verzorgingstehuis voor crustatieve zorg (een soort PVT+)?

Is er ook een rol die de mobiele teams zouden kunnen spelen naar analogie met de palliatieve thuiszorg? Bij verbreding van het begrip kan crustatieve zorg ook deels opgenomen worden door mobiele teams. We denken dan aan de zogenaamde 2b-teams die instaan voor complexe en langdurige zorg aan huis. Hier komen we natuurlijk op het niet onbelangrijke terrein van de bevoegdheidsverdeling conform de zesde staatshervorming. Het uitwerken van erkenningsnormen valt sowieso al onder de bevoegdheid van de gemeenschappen en gewesten. Rekening houdende met de totaalzorg dringt zich een voldoende hoge personeelsomkadering op. Het is niet omdat het accent op care ligt, dat de omkadering daarom per se lager moet liggen dan ingeval van cure.

Niet talmen

Momenteel lopen al in het OPZ Geel en het PZ Onze-Lieve-Vrouw in Brugge enkele initiatieven van crustatieve zorg. De long-stay afdeling voor geïnterneerde personen in het UPC St.-Kamillus te Bierbeek is een ander voorbeeld dat kadert binnen het concept van crustatieve zorg. De finale zorgvorm zal verder moeten bekeken worden. Enige differentiatie moet mogelijk zijn als gevolg van bijvoorbeeld het statuut van de patiënt.

We moeten er niet aan twijfelen dat crustatieve zorg heel betekenisvol kan zijn voor patiënten die ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden in een niet-terminale situatie. De bevoegde overheden mogen dan ook niet langer talmen met het uitwerken van een programmatie, erkenning en financiering van crustatieve eenheden. Op relatief korte termijn zouden enkele proefprojecten kunnen opgestart worden.

Zoals in de somatische zorg kunnen we ook in de geestelijke gezondheidszorg botsen op de grenzen van behandelbaarheid. Vreemd dat in de sector geestelijke gezondheidszorg tot op heden een vergelijkbaar erkende vorm met een specifieke programmatie, erkenning en financiering van psychiatrische palliatie ontbreekt. Binnen de sector geestelijke gezondheidszorg kunnen in deze context twee groepen van patiënten onderscheiden worden. Psychiatrische patiënten die zich als gevolg van een somatische aandoening bevinden in een terminale situatie, en psychiatrische patiënten in een niet-terminale fase die geen zicht meer hebben op een redelijk behandelperspectief voor het lenigen van hun ondraaglijk psychisch lijden. In wat volgt focussen we op deze tweede groep.Nog alles doenPalliatieve zorg komt er eigenlijk op neer nog alles te doen wanneer men denkt dat niets meer mogelijk is. Palliatieve zorg bewijst dat toch nog heel veel zaken kunnen gedaan worden. Dat gaat niet alleen op voor patiënten met een somatische aandoening, maar evenzeer voor psychiatrische patiënten die aanhoudend, uitzichtloos en existentieel lijden in een niet-terminale situatie. Voor psychiatrische patiënten mag dan ook gepleit worden voor specifieke diensten.De term psychiatrische palliatie of palliatieve psychiatrische zorg voor deze diensten zijn minder aangewezen omdat ze te veel doen denken aan een terminale situatie. Het gaat over patiënten waar het levenseinde niet in zicht is en waar de zorg in een residentiële setting voor onbepaalde duur kan aangeboden worden. De setting moet een aangenaam leefklimaat garanderen met individuele kamers en beschikken over een tuin of een terras. Alle middelen moeten voorhanden zijn om een huishoudelijke sfeer te verzekeren. HerstelgerichtMeer en meer wordt de term crustatieve zorg gehanteerd. Crusta betekent schelp. We willen patiënten figuurlijk een schelp aanbieden om hen te beschermen. Zoals palliatieve zorg in een terminale situatie is crustatieve zorg ook een totaalzorg bestaande uit vier pijlers: een lichamelijke, psychische, sociale en existentiële pijler. Crustatieve zorg is erop gericht het psychisch lijden en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en existentiële aard te verlichten. Alle toegediende zorg staat in het teken van zoveel mogelijk kwaliteit van leven met aandacht voor menswaardigheid, respect, nabijheid, comfort, ... In de praktijk komt dat neer op zorg op maat. Elke patiënt verdient specifieke zorg. Crustatieve zorg is naast het verbeteren of verder uitbouwen van de bestaande behandeling, het inzetten op de herstelvisie, de begeleiding bij zinbeleving, ... een van de alternatieve mogelijkheden voor een vraag tot euthanasie. Crustatieve zorg is een volwaardige vorm van goede zorg die volledig kadert binnen het afleggen van het traject van het levensperspectief bij een euthanasieverzoek van een psychiatrische patiënt in een niet-terminale situatie. Een volwaardig aanbod van crustatieve zorg kan in een aantal gevallen de keuze voor euthanasie doen afnemen.Mobiele teamsInzake de organisatie van crustatieve zorg stellen zich een aantal vragen. Moeten crustatieve eenheden ingeplant worden op de campus van een psychiatrisch ziekenhuis naar analogie met de palliatieve eenheden die zich bevinden op de campus van een algemeen ziekenhuis? Kunnen crustatieve eenheden beschouwd worden als een ziekenhuisactiviteit of ligt het accent eerder op verzorging? Gaat de keuze in de richting van een Sp-crustatieve zorg of een specifieke psychiatrisch verzorgingstehuis voor crustatieve zorg (een soort PVT+)? Is er ook een rol die de mobiele teams zouden kunnen spelen naar analogie met de palliatieve thuiszorg? Bij verbreding van het begrip kan crustatieve zorg ook deels opgenomen worden door mobiele teams. We denken dan aan de zogenaamde 2b-teams die instaan voor complexe en langdurige zorg aan huis. Hier komen we natuurlijk op het niet onbelangrijke terrein van de bevoegdheidsverdeling conform de zesde staatshervorming. Het uitwerken van erkenningsnormen valt sowieso al onder de bevoegdheid van de gemeenschappen en gewesten. Rekening houdende met de totaalzorg dringt zich een voldoende hoge personeelsomkadering op. Het is niet omdat het accent op care ligt, dat de omkadering daarom per se lager moet liggen dan ingeval van cure. Niet talmenMomenteel lopen al in het OPZ Geel en het PZ Onze-Lieve-Vrouw in Brugge enkele initiatieven van crustatieve zorg. De long-stay afdeling voor geïnterneerde personen in het UPC St.-Kamillus te Bierbeek is een ander voorbeeld dat kadert binnen het concept van crustatieve zorg. De finale zorgvorm zal verder moeten bekeken worden. Enige differentiatie moet mogelijk zijn als gevolg van bijvoorbeeld het statuut van de patiënt. We moeten er niet aan twijfelen dat crustatieve zorg heel betekenisvol kan zijn voor patiënten die ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden in een niet-terminale situatie. De bevoegde overheden mogen dan ook niet langer talmen met het uitwerken van een programmatie, erkenning en financiering van crustatieve eenheden. Op relatief korte termijn zouden enkele proefprojecten kunnen opgestart worden.