De chemische stoffen staan hoog op de Europese agenda. In onze moderne samenleving spelen deze chemische stoffen een essentiële rol in vele domeinen. Maar ze kunnen ook een impact hebben op onze gezondheid. Denken we maar aan de blootstelling aan hormoonverstorende stoffen.
De Onafhankelijke Ziekenfondsen juichen het toe dat de verschillende overheden tot actie lijken over te gaan. Het beschermen van onze gezondheid moet hierbij de centrale ambitie zijn.
Op 14 oktober jl. publiceerde de Europese Commissie haar voorstel van Europese duurzaamheidsstrategie voor chemische stoffen, als onderdeel van de zero-pollution ambitie van de Green Deal. Met dit voorstel wil Europa het milieu en de gezondheid van de Europese burgers beter beschermen, alsook de zoektocht naar veilige en duurzame chemische stoffen aanzwengelen.
Bij deze chemische stoffen zitten ook hormoonverstoorders, waarvan de jaarlijkse kost in Europa geschat wordt op €163 miljard. Slechts 1% van de chemische stoffen wordt vandaag op hun hormoonverstorende werking getest.
Mensen kunnen de blootstelling aan hormoonverstoorders in hun dagelijks leven zelf al verminderen met kleine ingrepen
En net omwille van de grote impact op onze gezondheid, willen de Onafhankelijke Ziekenfondsen de aandacht vestigen op deze hormoonverstoorders tijdens hun online symposium op 19 november. Deze chemische stoffen (of mengelingen ervan) worden niet door het menselijk lichaam geproduceerd, maar kunnen de werking van ons hormoonsysteem verstoren en schadelijk zijn voor onze gezondheid. De verschillende overheden in België werken aan een nationaal actieplan. We hopen op ambitieuze doelstellingen.
Cruciaal is het sensibiliseren van het brede publiek. Volgens een rondvraag van de Onafhankelijke Ziekenfondsen hebben vele Belgen nog nooit van hormoonverstoorders gehoord. Duidelijke boodschappen en transparante informatie zijn dus essentieel, zeker voor kwetsbare groepen als zwangere vrouwen, kinderen en jongeren.
Als ziekenfonds hebben we de verantwoordelijkheid om onze leden hierover in te lichten. Mensen kunnen de blootstelling aan hormoonverstoorders in hun dagelijks leven zelf al verminderen met kleine ingrepen, zoals nieuwe kleren altijd te wassen voor ze te dragen, of geen maaltijden in plastieken kommen op te warmen in de microgolf.
Ook andere actoren in de gezondheidszorg kunnen bijdragen tot deze sensibilisering. Dr. Pauluis, een huisarts met een grote expertise in dit domein, vraagt al langer dat artsen hun patiënten hierover informeren, zeker wanneer ze tot kwetsbare groepen behoren. En apothekers kunnen de mensen adviseren en wijzen op de aanwezigheid van potentiële hormoonverstoorders in bijvoorbeeld verzorgingsproducten en zonnecrèmes.
De Onafhankelijke Ziekenfondsen zijn van oordeel dat t.a.v. chemische stoffen de kindnorm moet worden toegepast: als het veilig is voor kinderen, is het veilig voor iedereen
Voor hormoonverstoorders moet het beleid in België zich laten leiden door het voorzorgsprincipe. De toepassing van dit principe zal zorgen voor een verscherpt toezicht zodat de aanduiding van een stof als vermoedelijk hormoonverstorend voldoende is om deze te verbieden, alleszins voor consumentenproducten.
Op nationaal niveau moeten er duidelijke afspraken gemaakt worden tussen het federale en regionale niveau hoe dit beginsel gehanteerd moet worden, en welke criteria gelden.
In het Senaatsverslag van 2018 werd al aanbevolen om bepaalde stoffen te verbieden in producten bestemd voor kinderen tot 3 jaar, zoals bisfenol in verpakkingen en speelgoed, en ftalaten in verzorgingsproducten.
De Onafhankelijke Ziekenfondsen zijn van oordeel dat t.a.v. chemische stoffen de kindnorm moet worden toegepast: als het veilig is voor kinderen, is het veilig voor iedereen. Iedereen heeft recht op eenzelfde bescherming van zijn gezondheid, en om deze reden zouden bisfenol, parabenen en ftalaten uit voorzorg verboden moeten worden.
België zal in 2024 het Europese voorzitterschap op zich nemen, een uitgelezen kans om dit dossier mee op te nemen in het programma en het resultaat van het Belgische beleid te presenteren
Volgens hetzelfde Senaatsrapport moet België in Europa een voortrekkersrol spelen. Het nationale actieplan en de initiatieven van de Green Deal creëren een window of opportunity die niet gemist mag worden. Daarbij moet België vooral trachten coherent te blijven met de doelstellingen van het nationale actieplan.
Bovendien kan België de krachten bundelen met andere EU-lidstaten die de problematiek van hormoonverstoorders aanpakken, zoals Frankrijk, Zweden en Denemarken. België zal in 2024 het Europese voorzitterschap op zich nemen, een uitgelezen kans om dit dossier mee op te nemen in het programma en het resultaat van het Belgische beleid te presenteren.
Een ding is duidelijk: we hebben een ongelooflijke opportuniteit om aan een gezondere leefomgeving te werken, en deze kans moeten we met beide handen grijpen.