Dokter Katrien Cordemans kreeg van het FAGG de vraag om samen met professor Jan De Lepeleire de standard operating procedure van het Pfizer-vaccin te bekijken. "We kregen de mogelijkheid die aan te vullen met het oog op de concrete situatie in de woonzorgcentra", vertelt de 'senior CRA' van Domus Medica. "Het Agentschap Zorg en Gezondheid heeft in de eindejaarsperiode hard doorgewerkt om een goed draaiboek op te stellen", verzekert ze. De start van de campagne kreeg ook veel media-aandacht. Het kon allemaal niet snel genoeg gaan. "Daar heb ik me toch wat aan geërgerd. Een goed plan, een uitgewerkt scenario is toch belangrijker voor een vlot en veilig verloop." Het Agentschap zorgde wel voor voldoende spreiding zodat de WZC zelf het tempo wat konden bepalen. En dat was zeker nodig, vindt dokter Cordemans. Sommige centra hadden bijvoorbeeld nog maar pas een uitbraak achter de rug.

De pandemie heeft de problemen nog eens op scherp gesteld - dr. Katrien Cordemans

Onzekerheid

De start verliep bovendien moeizaam door de onzekerheid over de leveringen. "Voortdurend moest worden bijgestuurd. Echt nieuw is dat niet. Dat is al de hele pandemie zo." Was het een goede keuze om eerst in de WZC te vaccineren? "De situatie in dit soort 'collectiviteiten' is erg specifiek. Elke handeling van één individu beïnvloedt zeer direct alle andere leden van de groep. Dat maakt de impact van de epidemie nog intenser. Daar komt dan nog hun grote kwetsbaarheid bovenop. Beide zaken maken dat het voor mij een goede keuze is geweest. Maar ook andere keuzes waren verdedigbaar, bijvoorbeeld als je als uitgangspunt het aantal gewonnen levensjaren had genomen. De WZC waren in ieder geval ook een goede testcase voor de campagne."

De campagne in de woonzorg wordt stilaan afgerond. "Het actuele aandachtspunt is vooral de toediening van de tweede dosis." Het personeel kon vanaf midden januari volledig mee gevaccineerd worden - een deel heeft daarmee wat achterstand ten opzichte van de bewoners. Ook deze vaccinaties worden in de loop van de maand maart nog meegenomen.

Omdat men aanvankelijk iedere vial telde als vijf doses, waren er nogal wat vaccins op overschot. Maar er waren duidelijke instructies voor het opstellen van reservelijsten, stelt Cordemans. "Dat verliep over het algemeen vlot en correct. Al was er hier en daar wel eens discussie of iemand wel tot een prioritair te vaccineren groep behoorde."

Aandachtspunten

Nu de vaccinatiecampagne in de WZC bijna rond is, is het belangrijk om de hoge vaccinatiegraad die bereikt is ook te behouden, merkt Cordemans op. Wat met de mensen in de WZC die nog geen vaccin hebben gekregen, bijvoorbeeld omdat ze met covid kampten toen het centrum aan de beurt was? En wat met nieuwe personeelsleden? Wat met de nieuwe bewoners die zich nu zullen aanmelden? Procedures daarvoor worden momenteel uitgewerkt. Gedacht wordt onder meer aan vaccinaties door mobiele teams vanuit de vaccinatiecentra. Maar andere oplossingen zijn ook mogelijk. De bedoeling is om dit in de mate van het mogelijke ook wat af te stemmen op de lokale situatie.

Hadden huisartsen bij de vaccinatie een grotere rol kunnen spelen? "De rol van de arts bij de vaccinatie is vooral het toezicht - veel mensen heb je daarvoor niet nodig. Het aanbod van de huisartsenkring was er bovendien wel!" Huisartsen bleven tijdens de pandemie in de WZC wel vaker wat noodgedwongen aan de zijlijn staan, meent Cordemans, het waren ook voor hen beschermde zones. "Maar als behandelend arts moet de huisarts natuurlijk op de hoogte worden gehouden. Wanneer het medisch dossier een contra-indicatie voor het vaccin bevat, moet de huisarts dat uiteraard aan de CRA melden."

Het leven in de WZC zal weer een wat normaler beloop krijgen. Gezamenlijke activiteiten zijn beter mogelijk. De bewoners kunnen al eens naar buiten. "Maar het moment om de bezoekregeling heel hard te versoepelen, is nog niet aangebroken. Zo breng je trouwens ook de bezoekers met elkaar in contact, en dat zijn vaak zelf al 65-plussers."

Welke rol voor de CRA?

Een crisis schept altijd een opportuniteit om zaken te verbeteren. De discussie over de rol van de CRA in de WZC moet volgens dokter Cordemans meer dan ooit gevoerd worden. "De pandemie heeft de problemen nog eens op scherp gesteld." De CRA kreeg taken naar zich toegeschoven die men niet had voorzien. De functieomschrijving en de honorering zijn niet aangepast aan de omstandigheden. Ook bij de vaccinatie rees dit soort van vragen: wie moet de vaccins toedienen? Wie is medisch verantwoordelijk? Hoe wordt dat gehonoreerd? Komt daar een aparte vergoeding voor, of gaat men ervan uit dat het al standaard in het 'loon' zit? De beslissingen daarover zijn behoorlijk laat gevallen.

De Vlaamse overheid kwam de CRA's financieel al wat tegemoet door hun vergoeding voor de tweede helft van 2020 niet alleen te berekenen op het aantal RVT- maar ook op het aantal ROB-bewoners. Er komt ook een vaccinatievergoeding voor CRA's die de campagne in hun centrum in goede banen hebben helpen leiden. Maar de vergoeding moet volgens dokter Cordemans in de eerste plaats herbekeken worden vanuit de taken die de CRA krijgt. "De CRA moet voor zijn taken een duidelijk mandaat krijgen, het moet beter afgesproken worden waar verantwoordelijkheden liggen. De opleiding moet op de eigenlijke taken afgestemd zijn."

De CRA moet voor dokter Cordemans zijn rol kunnen spelen binnen de interdisciplinaire samenwerking in het WZC, en moet het verpleegkundige team begeleiden op medisch en psychosociaal vlak. "De CRA moet het medische beleid beter kunnen aansturen, in samenspraak met de behandelend huisartsen en het zorgteam. Ook in ziekenhuizen belet de therapeutische vrijheid van artsen niet dat er onderlinge afspraken worden gemaakt over het te volgen medische beleid."

Dokter Katrien Cordemans kreeg van het FAGG de vraag om samen met professor Jan De Lepeleire de standard operating procedure van het Pfizer-vaccin te bekijken. "We kregen de mogelijkheid die aan te vullen met het oog op de concrete situatie in de woonzorgcentra", vertelt de 'senior CRA' van Domus Medica. "Het Agentschap Zorg en Gezondheid heeft in de eindejaarsperiode hard doorgewerkt om een goed draaiboek op te stellen", verzekert ze. De start van de campagne kreeg ook veel media-aandacht. Het kon allemaal niet snel genoeg gaan. "Daar heb ik me toch wat aan geërgerd. Een goed plan, een uitgewerkt scenario is toch belangrijker voor een vlot en veilig verloop." Het Agentschap zorgde wel voor voldoende spreiding zodat de WZC zelf het tempo wat konden bepalen. En dat was zeker nodig, vindt dokter Cordemans. Sommige centra hadden bijvoorbeeld nog maar pas een uitbraak achter de rug. De start verliep bovendien moeizaam door de onzekerheid over de leveringen. "Voortdurend moest worden bijgestuurd. Echt nieuw is dat niet. Dat is al de hele pandemie zo." Was het een goede keuze om eerst in de WZC te vaccineren? "De situatie in dit soort 'collectiviteiten' is erg specifiek. Elke handeling van één individu beïnvloedt zeer direct alle andere leden van de groep. Dat maakt de impact van de epidemie nog intenser. Daar komt dan nog hun grote kwetsbaarheid bovenop. Beide zaken maken dat het voor mij een goede keuze is geweest. Maar ook andere keuzes waren verdedigbaar, bijvoorbeeld als je als uitgangspunt het aantal gewonnen levensjaren had genomen. De WZC waren in ieder geval ook een goede testcase voor de campagne." De campagne in de woonzorg wordt stilaan afgerond. "Het actuele aandachtspunt is vooral de toediening van de tweede dosis." Het personeel kon vanaf midden januari volledig mee gevaccineerd worden - een deel heeft daarmee wat achterstand ten opzichte van de bewoners. Ook deze vaccinaties worden in de loop van de maand maart nog meegenomen. Omdat men aanvankelijk iedere vial telde als vijf doses, waren er nogal wat vaccins op overschot. Maar er waren duidelijke instructies voor het opstellen van reservelijsten, stelt Cordemans. "Dat verliep over het algemeen vlot en correct. Al was er hier en daar wel eens discussie of iemand wel tot een prioritair te vaccineren groep behoorde." Nu de vaccinatiecampagne in de WZC bijna rond is, is het belangrijk om de hoge vaccinatiegraad die bereikt is ook te behouden, merkt Cordemans op. Wat met de mensen in de WZC die nog geen vaccin hebben gekregen, bijvoorbeeld omdat ze met covid kampten toen het centrum aan de beurt was? En wat met nieuwe personeelsleden? Wat met de nieuwe bewoners die zich nu zullen aanmelden? Procedures daarvoor worden momenteel uitgewerkt. Gedacht wordt onder meer aan vaccinaties door mobiele teams vanuit de vaccinatiecentra. Maar andere oplossingen zijn ook mogelijk. De bedoeling is om dit in de mate van het mogelijke ook wat af te stemmen op de lokale situatie. Hadden huisartsen bij de vaccinatie een grotere rol kunnen spelen? "De rol van de arts bij de vaccinatie is vooral het toezicht - veel mensen heb je daarvoor niet nodig. Het aanbod van de huisartsenkring was er bovendien wel!" Huisartsen bleven tijdens de pandemie in de WZC wel vaker wat noodgedwongen aan de zijlijn staan, meent Cordemans, het waren ook voor hen beschermde zones. "Maar als behandelend arts moet de huisarts natuurlijk op de hoogte worden gehouden. Wanneer het medisch dossier een contra-indicatie voor het vaccin bevat, moet de huisarts dat uiteraard aan de CRA melden." Het leven in de WZC zal weer een wat normaler beloop krijgen. Gezamenlijke activiteiten zijn beter mogelijk. De bewoners kunnen al eens naar buiten. "Maar het moment om de bezoekregeling heel hard te versoepelen, is nog niet aangebroken. Zo breng je trouwens ook de bezoekers met elkaar in contact, en dat zijn vaak zelf al 65-plussers." Een crisis schept altijd een opportuniteit om zaken te verbeteren. De discussie over de rol van de CRA in de WZC moet volgens dokter Cordemans meer dan ooit gevoerd worden. "De pandemie heeft de problemen nog eens op scherp gesteld." De CRA kreeg taken naar zich toegeschoven die men niet had voorzien. De functieomschrijving en de honorering zijn niet aangepast aan de omstandigheden. Ook bij de vaccinatie rees dit soort van vragen: wie moet de vaccins toedienen? Wie is medisch verantwoordelijk? Hoe wordt dat gehonoreerd? Komt daar een aparte vergoeding voor, of gaat men ervan uit dat het al standaard in het 'loon' zit? De beslissingen daarover zijn behoorlijk laat gevallen. De Vlaamse overheid kwam de CRA's financieel al wat tegemoet door hun vergoeding voor de tweede helft van 2020 niet alleen te berekenen op het aantal RVT- maar ook op het aantal ROB-bewoners. Er komt ook een vaccinatievergoeding voor CRA's die de campagne in hun centrum in goede banen hebben helpen leiden. Maar de vergoeding moet volgens dokter Cordemans in de eerste plaats herbekeken worden vanuit de taken die de CRA krijgt. "De CRA moet voor zijn taken een duidelijk mandaat krijgen, het moet beter afgesproken worden waar verantwoordelijkheden liggen. De opleiding moet op de eigenlijke taken afgestemd zijn." De CRA moet voor dokter Cordemans zijn rol kunnen spelen binnen de interdisciplinaire samenwerking in het WZC, en moet het verpleegkundige team begeleiden op medisch en psychosociaal vlak. "De CRA moet het medische beleid beter kunnen aansturen, in samenspraak met de behandelend huisartsen en het zorgteam. Ook in ziekenhuizen belet de therapeutische vrijheid van artsen niet dat er onderlinge afspraken worden gemaakt over het te volgen medische beleid."