...

Dat is n van de belangwekkende conclusies van de Nederlandse Trudy Tol in haar masterthesis 'De Mexicaanse griep in Frankrijk, Nederland en Belgi een vergelijkend onderzoek naar de invloed van de publieke opinie op het risicobeleid'. Ze ging na wat de invloed was van de publieke opinie op de politieke aanpak van de Mexicaanse griep Risicoreflex Brengen we nog even de cijfers in herinnering: de Mexicaanse griep maakte 19 dodelijke slachtoffers in Belgi 53 in Nederland en 312 in Frankrijk. Belgirichtte zijn vaccinatiebeleid op risicogroepen en bestelde 1,2 vaccins per capita. Nederland en Frankrijk nodigden de hele bevolking uit en bestelden twee vaccins per inwoner. Nederland bleef aan het eind van de pandemie met 19 miljoen dosissen te veel zitten, Frankrijk had een overschot van 89 miljoen vaccins. Als uitgangspunt nam Trudy Tol de vaststelling dat overheden bij een incident vaak in een 'risicoreflex' schieten en overmatig reageren onder druk van een publieke opinie die actie verwacht tegen een gepercipieerd gevaar. Het feit dat Belgiper hoofd van de bevolking de helft minder vaccins tegen A/H1N1 influenza inkocht dan Nederland en Frankrijk, wekte bij haar het vermoeden dat de risicoreflex in Belgianders heeft gewerkt. Met andere woorden: Tol veronderstelde dat de Nederlandse en Franse regeringen hals over kop vaccins hadden besteld omdat ze veel meer onder druk stonden van een angstige publieke opinie dan de Belgische regering. Om die hypothese te toetsen, bestudeerde ze honderden griepbulletins van de drie overheden en las ze alle relevante berichten die tijdens de pandemie in Nederlandse, Franse en Belgische kranten verschenen. Geen paniek Haar vermoeden bleek niet te kloppen. Van een causaal verband tussen de overmatige inkoop van vaccins door de Franse en Nederlandse autoriteiten en de publieke opinie was geen sprake. Afgaande op de krantenberichten was er in geen van de drie landen echt sprake van paniek voor het risico van Mexicaanse griep, zo stelt Tol vast. Uit amper 1 tot 5% van de krantenkoppen sprak een gevoel van angst (zo kopte De Telegraaf 'Paniek door griepdoden' en 'Mexicaanse griep grijpt steeds sneller om ons heen'), maar het merendeel van de artikelen waren puur informatief en gingen over het verloop van de pandemie. Grote verschillen waren er wel tussen de virologen onderling (zie kader).Daarnaast was er bij onze noorderburen in de pers ook kritiek op de virologen, die zelfs het verwijt kregen paniek te zaaien. Bij onze zuiderburen spitste de kritiek zich toe op de aanpak van de vaccinatiecampagne: huisartsen en kinderartsen kwamen in opstand omdat het hen verboden was te vaccineren. Interessant is de analyse van Tol dat Belgen zich minder laten leiden door internationale normen en risico's op een praktischere manier benaderen dan Fransen en Nederlanders. In alle drie de landen wordt een wetenschappelijke analyse van het risico beschouwd als een belangrijke spil in het omgaan met risico's. Maar Frankrijk en Nederland grijpen in eerste instantie terug op het voorzorgsprincipe: 'de overheid moet alle burgers te allen tijde beschermen tegen risico's'. Kosten en baten Dat voorzorgsprincipe speelt ook wel mee in het Belgische pandemiebeleid maar niet als uitgangspunt. De Belgische overheid achtte het haalbaar om de risico's wetenschappelijk in te schatten en woog kosten en baten van de verschillende methoden tegen elkaar af. Hoewel Belgiwel rekening hield met internationale richtlijnen (van de WGO bijvoorbeeld), gaf het toch de voorkeur aan een risico-evaluatie waarbij de beschikbare gegevens op een onafhankelijke en transparante manier werden geanalyseerd en ingeschat, schrijft Tol.Marc Van Ranst: 'Onze rustige koers was de juiste' In Nederland groeit het besef dat de Belgische aanpak van de Mexicaanse griep een toonbeeld van efficitie was in vergelijking met het paniekvoetbal in eigen land. In haar masterthesis komt Trudy Tol tot de bevinding dat Nederland en Frankrijk overreageerden op de risico's. Onze eigen griepcommissaris krijgt alle lof toegezwaaid: "Terwijl de toonaangevende Belgische viroloog Marc Van Ranst al vanaf juli het gevaar relativeerde door aan te geven dat de Mexicaanse griep vergelijkbaar was met een gewone seizoensgriep en dat het dodental in vergelijking met de gewone griep nog laag was, bleven de Nederlandse virologen waarschuwen voor het grote gevaar van de Mexicaanse griep." Marc Van Ranst is in zijn nopjes met die conclusie: "Tijdens de Mexicaanse griepcrisis waren de buurlanden niet altijd even opgetogen met de gematigde houding in Belgi Nu groeit ook in het buitenland het besef dat de rustige koers die we in Belgigevaren hebben, de juiste was. Betekent dit dat alles perfect is verlopen? Nee, dat nu ook weer niet. Alles kan altijd beter, en we proberen zoveel mogelijk lessen te trekken uit onze ervaringen."P.B.