Twee jaar geleden was ik in Maputo, in Mozambique, om het team daar onder andere te helpen met screening voor baarmoederhalskanker. In Maputo is de screening van Artsen Zonder Grenzen voornamelijk gericht op hiv-positieve vrouwen, omdat zij het meeste risico lopen om baarmoederhalskanker te ontwikkelen. De hiv-epidemie grijpt hier echt om zich heen. Maar hoewel een op de acht vrouwen met het virus leeft, is de levensreddende antiretrovirale behandeling de afgelopen jaren veel toegankelijker geworden.

Op een dag, had ik de hele ochtend consultaties over seksuele en reproductieve gezondheid. Vrouwen kwamen om verschillende redenen naar de kliniek. Ik zag die dag ongeveer 20 vrouwen en meisjes voor hiv-tests, gezinsplanning, hun eerste prenatale consultatie of voor een screening voor baarmoederhalskanker. Sommige patiënten kwamen zowel voor een hiv-test, gezinsplanning én de kankerscreening, allemaal in één consultatie.

Onze laatste patiënte van die ochtend was de veertigjarige Maura*. Wanneer ze binnenkomt, valt het me meteen op hoe mager ze is. En dat ze gezwollen lymfeklieren heeft in haar hals. De verpleegster vraagt Maura waarom ze die dag naar de kliniek kwam. "Ik heb buikpijn," zegt ze, "en er komt iets vies uit mijn vagina". Meteen hoop ik dat dit 'gewoon' een seksueel overdraagbare aandoening is, iets dat we kunnen behandelen. Maar tijdens het onderzoek zien de verpleegkundige en ik een grote massa aan de baarmoederhals, die tot in de vagina komt. Bij nader onderzoek blijkt dat deze massa zich uitstrekt tot de bekkenbodem.

Er sterven vandaag wereldwijd meer vrouwen aan baarmoederhalskanker dan door de complicaties bij een zwangerschap of een bevalling

Nadat ze zich weer heeft aangekleed, raden we Maura aan zich te laten testen voor hiv. Ze stemt ermee in, en zoals we al vermoedden, is de test positief. De verpleegkundige gaat naast Maura zitten en legt rustig uit dat ze twee ernstige aandoeningen heeft: baarmoederhalskanker en hiv. De verpleegkundige verzekert haar dat we alles zullen doen wat we kunnen, dat ze zal worden doorverwezen naar de hiv-kliniek en vandaag nog met de behandeling kan starten.

De behandeling voor haar baarmoederhalskanker is echter ingewikkeld. Het is al te laat voor een chirurgische ingreep en ze heeft alleen met radiotherapie kans om te overleven. Er is in Mozambique echter geen bestralingstoestel, waardoor patiënten worden doorverwezen naar ziekenhuizen in Zuid-Afrika. Maar in werkelijkheid werkt dit systeem gewoon niet: het is te ver, te duur en te ingewikkeld.

Twee jaar geleden omhelsde ik Maura, wenste ik haar het allerbeste en ging ik naar huis met een wee gevoel in mijn maag. Maura had ernstige gezondheidsproblemen die grotendeels te voorkomen waren. Was ze maar naar eerder naar de screening gekomen, had ze zich maar eerder laten testen voor hiv.

Er sterven vandaag wereldwijd meer vrouwen aan baarmoederhalskanker dan door de complicaties bij een zwangerschap of een bevalling. In 2018 stierven 311.000 vrouwen aan baarmoederhalskanker. Die vrouwen waren voornamelijk arm, met beperkte financiële, culturele of geografische toegang tot kwalitatieve gezondheidszorg.

Dat cijfer zal naar verwachting de komende jaren alleen maar stijgen, en toch wordt er over deze sterfgevallen haast niet gerept. Het ergste is nog dat er preventieve hulpmiddelen bestaan, zoals het vaccin voor HPV (humaan papillomavirus) en cryotherapie, een betaalbare ingreep waarbij de baarmoedermond wordt bevroren.

In juli vorig jaar was ik in Zimbabwe, waar Artsen Zonder Grenzen een screenings- en behandelingsprogramma voor baarmoederhalskanker runt, in samenwerking met het ministerie van Gezondheid. De screening is geïntegreerd in zes klinieken waar vrouwen ook terechtkunnen voor gezinsplanning, hiv-tests en eventuele behandeling. In het district Gutu kon het team vorig jaar 5.751 vrouwen screenen.

Jaar na jaar zien we meer vrouwen op de screenings en detecteren we minder afwijkingen

We hebben inmiddels 75% van de vrouwen in het gebied weten te bereiken. We doen aan gezondheidspromotie in de kliniek en hebben geïnvesteerd in elektrochirurgische lisexcisieprocedure (LEEP), voor een betere behandeling van precancereuze laesies die we vinden via visuele inspectie van de cervix.

Dat heeft ons goede resultaten opgeleverd. Jaar na jaar zien we meer vrouwen op de screenings en detecteren we minder afwijkingen. Wellicht kunnen we dit toeschrijven aan meer vrouwen die zich eerder laten screenen, het outreachwerk van onze teams en onze medewerkers die nu beter opgeleid zijn om afwijkingen te herkennen. We weten ook dat langdurige, doeltreffende hiv-behandeling helpt om precancereuze laesies spontaan te doen verdwijnen.

Vorig jaar organiseerde Artsen Zonder Grenzen in Gutu ook een campagne waarbij meisjes van 9-10 jaar oud op school gevaccineerd werden voor HPV, en werden er vaccins voorzien voor 1.000 hiv-positieve meisjes en jonge vrouwen van 15-26 jaar. Deze kwetsbare patiëntenpopulatie heeft nu een goede kans om levenslang tegen deze dodelijke ziekte beschermd te blijven.

Door jonge meisjes te vaccineren en ter plaatse screening en behandeling te verstrekken, bieden we meer dan hoop. We voorkomen dat baarmoederhalskanker zich kan ontwikkelen en zorgen ervoor dat meer vrouwen als Maura een kans hebben om te overleven.

* De naam van de patiënt is gewijzigd om haar identiteit te beschermen.

Twee jaar geleden was ik in Maputo, in Mozambique, om het team daar onder andere te helpen met screening voor baarmoederhalskanker. In Maputo is de screening van Artsen Zonder Grenzen voornamelijk gericht op hiv-positieve vrouwen, omdat zij het meeste risico lopen om baarmoederhalskanker te ontwikkelen. De hiv-epidemie grijpt hier echt om zich heen. Maar hoewel een op de acht vrouwen met het virus leeft, is de levensreddende antiretrovirale behandeling de afgelopen jaren veel toegankelijker geworden.Op een dag, had ik de hele ochtend consultaties over seksuele en reproductieve gezondheid. Vrouwen kwamen om verschillende redenen naar de kliniek. Ik zag die dag ongeveer 20 vrouwen en meisjes voor hiv-tests, gezinsplanning, hun eerste prenatale consultatie of voor een screening voor baarmoederhalskanker. Sommige patiënten kwamen zowel voor een hiv-test, gezinsplanning én de kankerscreening, allemaal in één consultatie.Onze laatste patiënte van die ochtend was de veertigjarige Maura*. Wanneer ze binnenkomt, valt het me meteen op hoe mager ze is. En dat ze gezwollen lymfeklieren heeft in haar hals. De verpleegster vraagt Maura waarom ze die dag naar de kliniek kwam. "Ik heb buikpijn," zegt ze, "en er komt iets vies uit mijn vagina". Meteen hoop ik dat dit 'gewoon' een seksueel overdraagbare aandoening is, iets dat we kunnen behandelen. Maar tijdens het onderzoek zien de verpleegkundige en ik een grote massa aan de baarmoederhals, die tot in de vagina komt. Bij nader onderzoek blijkt dat deze massa zich uitstrekt tot de bekkenbodem.Nadat ze zich weer heeft aangekleed, raden we Maura aan zich te laten testen voor hiv. Ze stemt ermee in, en zoals we al vermoedden, is de test positief. De verpleegkundige gaat naast Maura zitten en legt rustig uit dat ze twee ernstige aandoeningen heeft: baarmoederhalskanker en hiv. De verpleegkundige verzekert haar dat we alles zullen doen wat we kunnen, dat ze zal worden doorverwezen naar de hiv-kliniek en vandaag nog met de behandeling kan starten. De behandeling voor haar baarmoederhalskanker is echter ingewikkeld. Het is al te laat voor een chirurgische ingreep en ze heeft alleen met radiotherapie kans om te overleven. Er is in Mozambique echter geen bestralingstoestel, waardoor patiënten worden doorverwezen naar ziekenhuizen in Zuid-Afrika. Maar in werkelijkheid werkt dit systeem gewoon niet: het is te ver, te duur en te ingewikkeld.Twee jaar geleden omhelsde ik Maura, wenste ik haar het allerbeste en ging ik naar huis met een wee gevoel in mijn maag. Maura had ernstige gezondheidsproblemen die grotendeels te voorkomen waren. Was ze maar naar eerder naar de screening gekomen, had ze zich maar eerder laten testen voor hiv. Er sterven vandaag wereldwijd meer vrouwen aan baarmoederhalskanker dan door de complicaties bij een zwangerschap of een bevalling. In 2018 stierven 311.000 vrouwen aan baarmoederhalskanker. Die vrouwen waren voornamelijk arm, met beperkte financiële, culturele of geografische toegang tot kwalitatieve gezondheidszorg.Dat cijfer zal naar verwachting de komende jaren alleen maar stijgen, en toch wordt er over deze sterfgevallen haast niet gerept. Het ergste is nog dat er preventieve hulpmiddelen bestaan, zoals het vaccin voor HPV (humaan papillomavirus) en cryotherapie, een betaalbare ingreep waarbij de baarmoedermond wordt bevroren. In juli vorig jaar was ik in Zimbabwe, waar Artsen Zonder Grenzen een screenings- en behandelingsprogramma voor baarmoederhalskanker runt, in samenwerking met het ministerie van Gezondheid. De screening is geïntegreerd in zes klinieken waar vrouwen ook terechtkunnen voor gezinsplanning, hiv-tests en eventuele behandeling. In het district Gutu kon het team vorig jaar 5.751 vrouwen screenen. We hebben inmiddels 75% van de vrouwen in het gebied weten te bereiken. We doen aan gezondheidspromotie in de kliniek en hebben geïnvesteerd in elektrochirurgische lisexcisieprocedure (LEEP), voor een betere behandeling van precancereuze laesies die we vinden via visuele inspectie van de cervix. Dat heeft ons goede resultaten opgeleverd. Jaar na jaar zien we meer vrouwen op de screenings en detecteren we minder afwijkingen. Wellicht kunnen we dit toeschrijven aan meer vrouwen die zich eerder laten screenen, het outreachwerk van onze teams en onze medewerkers die nu beter opgeleid zijn om afwijkingen te herkennen. We weten ook dat langdurige, doeltreffende hiv-behandeling helpt om precancereuze laesies spontaan te doen verdwijnen. Vorig jaar organiseerde Artsen Zonder Grenzen in Gutu ook een campagne waarbij meisjes van 9-10 jaar oud op school gevaccineerd werden voor HPV, en werden er vaccins voorzien voor 1.000 hiv-positieve meisjes en jonge vrouwen van 15-26 jaar. Deze kwetsbare patiëntenpopulatie heeft nu een goede kans om levenslang tegen deze dodelijke ziekte beschermd te blijven. Door jonge meisjes te vaccineren en ter plaatse screening en behandeling te verstrekken, bieden we meer dan hoop. We voorkomen dat baarmoederhalskanker zich kan ontwikkelen en zorgen ervoor dat meer vrouwen als Maura een kans hebben om te overleven.* De naam van de patiënt is gewijzigd om haar identiteit te beschermen.