Tom Waes heeft een grote stommiteit begaan. Naar eigen zeggen wel te verstaan.
Hij besloot, na een avondje stevig alcoholisch stappen, in zijn wagen te stappen en huiswaarts te keren.
Niks aan de hand, zou je zeggen. Wie heeft niet eens, met een glas teveel op, hetzelfde gedaan ? Tot het nieuws binnenkwam dat hij met zijn oldtimer Porsche tegen een obstakel geknald was, met ernstige materiële en lichamelijke schade.
Nog een geluk dat er enige tijd later kon gemeld worden dat Tom het overleefd had. Velen zijn hem voorgegaan. Maar velen zijn hem jammer genoeg ook voorgegaan in een doodskist.
Tom's wedervaren werd prompt aangegrepen om de discussie te heropenen omtrent de plaats van alcohol in het verkeer. Moeten we evolueren naar nultolerantie in het verkeer, of staan we toe dat we na een feestje nog huiswaarts mogen rijden met een tweetal éénheden in ons bloed ?
De meningen blijven verdeeld. Alcohol is diep cultureel verankerd in onze maatschappij. Alcohol is alomtegenwoordig. Het is overal te verkrijgen. Het is een sociaal aanvaarde drug, diep ingegraven in het sociale weefsel.
Alcohol is indirect verantwoordelijk voor een groot aantal verkeersongevallen, niet zelden met fatale afloop. Een belangrijk argument pro nultolerantie in het verkeer.
We aanvaarden niet dat vrachtwagenchauffeurs onder invloed rijden. Waarom zou het dan teveel gevraagd zijn om dit ook te eisen van iedereen op de weg ?
De maatschappelijke kost van deze drug valt bovendien niet te onderschatten. Vraag dat maar aan de ouders van verongelukte kinderen waarbij alcohol in het spel was.
Ook de zorg heeft heel dikwijls te maken met de uitwassen van alcohol, zowel de gevolgen op korte als die op de lange termijn. Spoeddiensten krijgen met de regelmaat van de klok mensen over de vloer die de gevaren van alcohol onvoldoende hebben ingeschat.
Een mens vraagt zich dan af waarom we het alcoholslot nog niet ingevoerd hebben in onze wagens? De hedendaagse auto zit vol electronica en allerhande snufjes die de bestuurder moeten behoeden voor stommiteiten of ongewenste neveneffecten. Rij je teveel van de baan af, dan word je daar alert op gemaakt. Zit je nog maar in je wagen, en je gordel is nog niet aangesnoerd, dan krijg je prompt een vervelend repetitief geluid te horen dat je aanmaant het snoer te omgorden. Dreig je in slaap te vallen tijdens het rijden, dan verwittigt je wagen je dat het tijd wordt om een kop koffie naar binnen te werken. En zo kunnen we nog wel even doorgaan.
Het houdt geen steek om nultolerantie in te voeren als je niet eerst de pakkans verhoogt.
In theorie zijn er dus mogelijkheden. Probleem is dat er, zoals altijd, tussen droom en daad praktische bezwaren in de weg zitten.
Sommige partijen roepen dat we eerst iets moeten doen aan de pakkans. Nu kan je bij manier van spreken twintig jaar ongestraft rondrijden zonder rijbewijs of verzekeringsbewijs. Het houdt geen steek om nultolerantie in te voeren als je niet eerst de pakkans verhoogt.
Daar valt iets voor te zeggen. Want voer je die nultolerantie in, maar is je kans om te moeten blazen quasi nihil, dan dweil je met de kraan open. De politiediensten kunnen nu al niet al hun taken naar behoren uitvoeren. Als je die nultolerantie echt doeltreffend wil maken, dan moet die pakkans omhoog. En dus zullen er logischerwijze meer controles moeten gebeuren. Zijn de verantwoordelijke diensten daar klaar voor?
Akkoord, elke dode is er één teveel. En als je enkel dit zeer zwaarwegend argument in rekening brengt, dan moeten we asap die nultolerantie invoeren. Daar zullen zeker heel wat voorstanders voor te vinden zijn.
In onze atomaire wereld zijn er bij manier van spreken evenveel meningen als er mensen zijn. Een gezonde samenleving is daarbij gebaat. Verscheidenheid aan opvattingen en meningen kan alleen maar worden toegejuicht. Op voorwaarde dat er natuurlijk duidelijke afspraken worden gemaakt.
Volgend gedachte experiment, om te illustreren wat er theoretisch allemaal zou kunnen.
Stel dat we, in navolging van het verbod op roken in cafés, restaurants en openbare gebouwen, ook een verbod invoeren op het drinken van alcohol in cafés en restaurants ?
Ik denk dat velen de wenkbrauwen zouden fronsen bij het lezen van bovenstaand voorstel. En terecht. Alcohol verbieden in cafés en restaurants? Wat? Dit is toch not done? De geneugten van een lekker menu vergezeld door een wijnassortiment, een lekkere frisse pint in het stamcafé, gaan we dit echt ook al verbieden?
Om nog maar te zwijgen van de bier en wijnproducenten die gegarandeerd alles uit de kast zullen halen om dit idee naar de prullenbak te verwijzen. Bovendien, cafés en restaurants zijn plekken waar mensen samenkomen, waar banden worden gesmeed, waar sociale interactie plaatsgrijpt. Het zijn vrijplaatsen die een dam kunnen opwerpen tegen de fameuze eenzaamheidsepidemie. Eenzaamheid, iets waarvan we weten dat het ook voor ons welbevinden niet al te gunstig uitpakt.
Je zou, met een beetje goede wil, zelfs kunnen stellen dat de negatieve medische gevolgen van alcoholverbruik een stukje teruggedrongen worden wanneer je drank niet verbiedt in cafés en brasserieën.
Een alcoholslot in elke wagen, zero tolerance beleid in het verkeer, verbod op alcohol in cafés en restaurants? We hebben gezien hoe het met tabaksprodukten is vergaan. Uiteindelijk zijn we geëvolueerd naar rookvrije cafés en restaurants. Wie zijn sigaretje nog wil roken, moet maar de kou trotseren. Ook de kostprijs van een pakje kankerstokjes valt tegenwoordig niet te onderschatten. Wie 1 pakje daags rookt gedurende 300 dagen, verkwanselt al gauw een paar duizend euro's.
Nu lijkt er me wel een groot verschil te bestaan tussen pleiten voor zero tolerance in het verkeer tegenover ijveren voor alcoholvrije cafés. Als we willen dat er binnen vijf jaar geen enkel café of restaurant nog bestaat, wel, dan moeten we per direct zo'n verbod op alcohol invoeren. Ik denk dat we het erover eens kunnen zijn dat zo'n maatregel meer dan een brug te ver is. België staat bekend om zijn bieren, om de eetcultuur, om de culinaire kwaliteit van onze horeca. Dit alles gaan we toch niet op de vuilnisbelt gooien ?
Kies je in the end voor een repressieve aanpak, of ga je meer voor een mild gedoogbeleid op het vlak van alcohol in het verkeer ? Daar komt het zo'n beetje op neer. Voor alles heb je pro's en contra's.
Anders gezegd. Moet onze overheid de burger aan het handje nemen en zeggen hoe zich te gedragen? Of staan we toe dat de burger verstandig genoeg is om te oordelen wat kan en mag? Al decennia weten we wat alcohol kan aanrichten in het verkeer. Vanuit deze optiek bekeken lijkt het logisch te opteren voor repressie. De voorspelbare kritiek zal dan zijn dat een volwassen persoon geen klein kind meer is. Want als je alcohol in het verkeer naar nul brengt, what's next?
Roken binnenshuis in de privé is ook ongezond. Als er een paar kleine snuiters rondlopen, valt het dan wel te verantwoorden dat er gerookt wordt waar de kleine kinderen bij zijn? Misschien kan nultolerantie hier dan ook een optie zijn? Dat natuurlijk bij wijze van voorbeeld tot waar een repressief beleid in zijn uiterste consequenties aanleiding kan toe geven.
Ander voorbeeld: roken in de wagen. Moeten we dan niet meteen ook hiervoor een nultolerantie hanteren ? Het vermindert de alertheid. De aandacht wordt afgeleid bij een trek aan het verslavend stokje. Verbod op het gebruik van smartphone in de wagen. Verbod op gebruik van social media tot een bepaalde leeftijd. De lijst is eindeloos.
Elk gebod of verbod moet een specifiek doel dienen. Wat willen we? Wat is wenselijk? Wat is haalbaar? Dit alles binnen een context van maatschappelijke diversiteit.
Een verbod kan bepaalde belangen schaden of dienen. De vraag is dan hoe we beide verzoenen.
Elke beslissing om een maatregel in te voeren is dus gebaat bij een serene discussie, ver van de media-schijnwerpers. Er is geen nood aan duizend en één frustraties of ongenoegen dat geuit wordt op social media en via andere kanalen. Net zoals elke Belg bij manier van spreken een expert in de virologie was ten tijde van de coronacrisis, zo lijkt het wel alsof elke Belg éénsklaps een expert geworden is in inzichten omtrent de problematische relatie tussen alcohol en verkeer.
Laten we dus vooral het gezond verstand in deze materie gebruiken. Alleen door te luisteren en begrip te tonen voor de verzuchtingen van alle partijen, zullen we tot een breed gedragen standpunt komen dat eventueel kan uitmonden in een politieke beslissing omtrent dit issue.