De twijfel is heel begrijpelijk. Nooit eerder werden vaccins zo snel ontwikkeld als de vaccins tegen covid-19. Het vorige record staat op naam van het mazelenvaccin, dat in amper vijf jaar tijd beschikbaar was, meestal neemt het een tiental jaar in beslag.

mRNA-technologie

Nu maakt een vaccin met een nooit eerder gebruikte mRNA-technologie in minder dan één jaar tijd zijn intrede in de humane vaccinologie. Je zou voor minder de wenkbrauwen fronsen. Tot je verneemt dat de techniek niet nieuw is, en al jaren beproefd wordt in therapeutische kankervaccins en voor grote door- braken zorgt bij veterinaire vaccins.

Het zwakke punt van dit vernuftige systeem zat in de labiliteit van het synthetische mRNA: de molecule valt uiteen nog voor ze toegediend wordt. Dat probleem werd recent opgelost, door de betreffende vaccins aan zeer lage temperaturen te bewaren, waardoor het mRNA langer zijn structuur bewaart en zijn werk kan doen (1). Uitgezonderd de experts in dit domein, was geen enkele zorgverlener vertrouwd met mRNA-technologie.

Een stukje genetisch materiaal inspuiten, roept natuurlijk vragen op. Het was de eerste grote horde die we met de cel communicatie genomen hebben: via websites en webinars artsen en andere zorgverleners bijscholen over deze nieuwe technologie, de methodiek en veiligheid. In een notendop: het synthetisch na- gebouwde virale mRNA maakt vernuftig gebruik van de intracellulaire ribosomen om virale spike-eiwitten te produceren, waartegen het immuunsysteem anti- corona-antistoffen produceert en de cellulaire immuniteit triggert. De mRNA-moleculen verblijven kort in het cytoplasma en verdwijnen binnen enkele uren. Er is geen interferentie met humaan DNA.

Virale vectortechnologie

Vlak na de mRNA-vaccins kwam een ander nagelnieuw vaccin op de markt, van Oxford-AstraZeneca. Ook dat is geen klassieker gebaseerd op afgezwakte of gedode viruspartikels, zoals de meesten onder ons vaccins kennen, maar een viraal-vectorvaccin. De nieuwe virale vectortechnologie (eerder gebruikt voor het ebolavaccin van Janssen), waarop ook het coronavaccin van Janssen Pharmaceutica gebaseerd is, gebruikt een onschuldig adenovirus als vector dat via genetische modificatie een stukje genetische code van het coronavirus in de cellen loodst, waar het instructies geeft voor de productie van spike-eiwit. Dat wekt vervolgens de immuunrespons op. In dit geval komt een stukje viraal DNA wel in de celkernen terecht - een grote bekommernis - maar ook in dit geval is er geen noemenswaardige interferentie met humaan DNA.

Nu maakt een vaccin met een nooit eerder gebruikte mRNA-technologie in minder dan één jaar tijd zijn intrede in de humane vaccinologie. Je zou voor minder de wenkbrauwen fronsen., BELGAIMAGE
Nu maakt een vaccin met een nooit eerder gebruikte mRNA-technologie in minder dan één jaar tijd zijn intrede in de humane vaccinologie. Je zou voor minder de wenkbrauwen fronsen. © BELGAIMAGE

Opnieuw was het alle hens aan dek om uit te leggen via webinars en vraag-antwoordsessies hoe deze vectortechnologie werkt en waarom ze wel veilig is. Adenovirussen zijn onschuldige verkoudheids- virussen die zodanig gemanipuleerd worden dat ze niet kunnen repliceren. Mochten ze zich wel incorporeren in ons DNA, dan zou ons genoom ondertussen een lappendeken zijn van viraal en menselijk ma- teriaal. Adenovirussen zijn immers ook oorzaak van banale verkoudheden.

Artsen informeren over de werking van de vernieuwen- de coronavaccins is de hoeksteen voor de aanpak van vaccinatietwijfel bij de hele bevolking. Artsen, huisartsen in het bijzonder, zijn belangrijker dan politici en virologen, om ongerustheid bij patiënten weg te nemen. Drukt een arts zelf twijfel uit over de coronavaccins, dan is de kans groot dat zijn of haar patiënten niet ingaan op de uitnodiging tot vaccinatie.

Factchecken tegen de sterren op

De coronapandemie en de nieuwe vaccintechnologie hebben een nooit eerder geziene geruchtenstroom op gang gebracht. Dit is de eerste pandemie in het tijdperk van de sociale media: iedereen heeft een mening over het virus en de vaccins. De alomtegenwoordigheid van Facebook, Twitter, YouTube, Tik Tok, Insta- gram,... verspreidt berichten sneller dan het coronavirus zichzelf ver- spreiden kan. Af en toe doet de reguliere pers er een schepje bovenop. Het reproductiegetal van SARS-CoV-2, dat we graag kleiner dan één houden, kan niet op tegen de reproductie- snelheid van fake news over het virus.

De leden van de cel communicatie, waaronder mezelf, krijgen dagelijks vragen binnen over de coronavaccins: er is vooral veel angst over de veiligheid en de snelheid van ontwikkeling, enkelingen zien complotten om de mensheid uit te roeien. Er worden vraagtekens geplaatst die nooit eerder bij vaccins geplaatst werden. Zijn ze wel halal of vegan? Mag ik na mijn prik een pintje drinken, mag ik een biertje de dag voor mijn eerste prik? Onderdrukt paracetamol de immuniteit als je net gevaccineerd bent? Wat als ik mijn uitnodiging krijg tijdens de ramadan? Alle vragen krijgen een antwoord.

Ook vragen als zit er een chip in de vaccins om de wereldbevolking te controleren? Is het AstraZeneca-vaccin gemaakt van geaborteerde menselijke foetussen? Krijg je hier de gekkekoeienziekte van?...

Cebam

In Vlaanderen monitort en factcheckt de website Gezondheid en Wetenschap van het Belgisch Centrum voor Evidence-Based Medicine (Cebam), in samenwerking met het Laatje- vaccineren.be van het Vlaams Agent-schap Zorg en Gezondheid, de vele vaccinvragen van artsen en burgers en tracht ze zo snel mogelijk een onder- bouwd antwoord te formuleren. De antwoorden worden geschreven door artsen, omgezet in een toegankelijke taal door taalkundigen en gevalideerd door een team experts onder leiding van professor Pierre Van Damme van het Centrum voor Evaluatie van Vaccins van de Universiteit Antwerpen.

Federaal is heel veel te vinden op info-coronavirus.be en de website van het FAGG. Vanuit de taskforce wordt ook een oogje in het zeil gehouden opdat via de diverse kanalen en in de diverse gemeenschappen dezelfde informatie verspreid wordt.

Tip

Artsen worden overspoeld met vragen over de coronavaccins. Kent u niet meteen het antwoord, verwijs dan door naar Laatjevaccineren.be en naar gezondheidenwetenschap.be. Op de eerste website staan vragen & antwoorden van meer praktische aard die wekelijks worden aangevuld, en op de tweede vinden ongeruste burgers factchecks over het virus en de vaccins en kunnen ze zelf vragen posten via het contactformulier.

De twijfel is heel begrijpelijk. Nooit eerder werden vaccins zo snel ontwikkeld als de vaccins tegen covid-19. Het vorige record staat op naam van het mazelenvaccin, dat in amper vijf jaar tijd beschikbaar was, meestal neemt het een tiental jaar in beslag. Nu maakt een vaccin met een nooit eerder gebruikte mRNA-technologie in minder dan één jaar tijd zijn intrede in de humane vaccinologie. Je zou voor minder de wenkbrauwen fronsen. Tot je verneemt dat de techniek niet nieuw is, en al jaren beproefd wordt in therapeutische kankervaccins en voor grote door- braken zorgt bij veterinaire vaccins. Het zwakke punt van dit vernuftige systeem zat in de labiliteit van het synthetische mRNA: de molecule valt uiteen nog voor ze toegediend wordt. Dat probleem werd recent opgelost, door de betreffende vaccins aan zeer lage temperaturen te bewaren, waardoor het mRNA langer zijn structuur bewaart en zijn werk kan doen (1). Uitgezonderd de experts in dit domein, was geen enkele zorgverlener vertrouwd met mRNA-technologie. Een stukje genetisch materiaal inspuiten, roept natuurlijk vragen op. Het was de eerste grote horde die we met de cel communicatie genomen hebben: via websites en webinars artsen en andere zorgverleners bijscholen over deze nieuwe technologie, de methodiek en veiligheid. In een notendop: het synthetisch na- gebouwde virale mRNA maakt vernuftig gebruik van de intracellulaire ribosomen om virale spike-eiwitten te produceren, waartegen het immuunsysteem anti- corona-antistoffen produceert en de cellulaire immuniteit triggert. De mRNA-moleculen verblijven kort in het cytoplasma en verdwijnen binnen enkele uren. Er is geen interferentie met humaan DNA. Vlak na de mRNA-vaccins kwam een ander nagelnieuw vaccin op de markt, van Oxford-AstraZeneca. Ook dat is geen klassieker gebaseerd op afgezwakte of gedode viruspartikels, zoals de meesten onder ons vaccins kennen, maar een viraal-vectorvaccin. De nieuwe virale vectortechnologie (eerder gebruikt voor het ebolavaccin van Janssen), waarop ook het coronavaccin van Janssen Pharmaceutica gebaseerd is, gebruikt een onschuldig adenovirus als vector dat via genetische modificatie een stukje genetische code van het coronavirus in de cellen loodst, waar het instructies geeft voor de productie van spike-eiwit. Dat wekt vervolgens de immuunrespons op. In dit geval komt een stukje viraal DNA wel in de celkernen terecht - een grote bekommernis - maar ook in dit geval is er geen noemenswaardige interferentie met humaan DNA. Opnieuw was het alle hens aan dek om uit te leggen via webinars en vraag-antwoordsessies hoe deze vectortechnologie werkt en waarom ze wel veilig is. Adenovirussen zijn onschuldige verkoudheids- virussen die zodanig gemanipuleerd worden dat ze niet kunnen repliceren. Mochten ze zich wel incorporeren in ons DNA, dan zou ons genoom ondertussen een lappendeken zijn van viraal en menselijk ma- teriaal. Adenovirussen zijn immers ook oorzaak van banale verkoudheden. Artsen informeren over de werking van de vernieuwen- de coronavaccins is de hoeksteen voor de aanpak van vaccinatietwijfel bij de hele bevolking. Artsen, huisartsen in het bijzonder, zijn belangrijker dan politici en virologen, om ongerustheid bij patiënten weg te nemen. Drukt een arts zelf twijfel uit over de coronavaccins, dan is de kans groot dat zijn of haar patiënten niet ingaan op de uitnodiging tot vaccinatie. De coronapandemie en de nieuwe vaccintechnologie hebben een nooit eerder geziene geruchtenstroom op gang gebracht. Dit is de eerste pandemie in het tijdperk van de sociale media: iedereen heeft een mening over het virus en de vaccins. De alomtegenwoordigheid van Facebook, Twitter, YouTube, Tik Tok, Insta- gram,... verspreidt berichten sneller dan het coronavirus zichzelf ver- spreiden kan. Af en toe doet de reguliere pers er een schepje bovenop. Het reproductiegetal van SARS-CoV-2, dat we graag kleiner dan één houden, kan niet op tegen de reproductie- snelheid van fake news over het virus. De leden van de cel communicatie, waaronder mezelf, krijgen dagelijks vragen binnen over de coronavaccins: er is vooral veel angst over de veiligheid en de snelheid van ontwikkeling, enkelingen zien complotten om de mensheid uit te roeien. Er worden vraagtekens geplaatst die nooit eerder bij vaccins geplaatst werden. Zijn ze wel halal of vegan? Mag ik na mijn prik een pintje drinken, mag ik een biertje de dag voor mijn eerste prik? Onderdrukt paracetamol de immuniteit als je net gevaccineerd bent? Wat als ik mijn uitnodiging krijg tijdens de ramadan? Alle vragen krijgen een antwoord. Ook vragen als zit er een chip in de vaccins om de wereldbevolking te controleren? Is het AstraZeneca-vaccin gemaakt van geaborteerde menselijke foetussen? Krijg je hier de gekkekoeienziekte van?... In Vlaanderen monitort en factcheckt de website Gezondheid en Wetenschap van het Belgisch Centrum voor Evidence-Based Medicine (Cebam), in samenwerking met het Laatje- vaccineren.be van het Vlaams Agent-schap Zorg en Gezondheid, de vele vaccinvragen van artsen en burgers en tracht ze zo snel mogelijk een onder- bouwd antwoord te formuleren. De antwoorden worden geschreven door artsen, omgezet in een toegankelijke taal door taalkundigen en gevalideerd door een team experts onder leiding van professor Pierre Van Damme van het Centrum voor Evaluatie van Vaccins van de Universiteit Antwerpen. Federaal is heel veel te vinden op info-coronavirus.be en de website van het FAGG. Vanuit de taskforce wordt ook een oogje in het zeil gehouden opdat via de diverse kanalen en in de diverse gemeenschappen dezelfde informatie verspreid wordt.