...

Volgens de wet zijn er vijf landsbonden, de Hulpkas Ziv van de overheid en HR RailCare van de NMBS. Met voorsprong is de CM het grootste ziekenfonds - hoewel het ledenaantal de laatste jaren lichtjes afbrokkelt. Op 30 juni 2021 telde de CM bijna 4,6 miljoen leden. Dat is goed voor 40,36% van de bijna 11,4 miljoen Belgen. Een goede tweede is het Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten met 3,25 miljoen leden (28,51% van de Belgen). Verder volgen de Landsbond van Onafhankelijke Ziekenfondsen (2,21 miljoen leden, 19,48%), de Lands-bond van de Neutrale Ziekenfondsen (568.000 leden, 4,99%) en de Lands-bond van Liberale Mutualiteiten (540.339, 4,75%). Bij de Hulpkas Ziv zijn 116.185 mensen aangesloten (1,02%) en bij HR RailCare 100.461 (0,88%). Achter deze algemene cijfers gaat echter een mozaïek van ziekenfondsen en -bonden schuil. In de loop der jaren werden het er wel steeds minder. "Voor 1990", legt Jürgen Constandt, kersvers voorzitter van het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds uit, "bestonden er technisch gesproken drie niveaus. We hadden landsbonden, verbonden en primaire kassen of ziekenfondsen. België telde toen meer dan 2.400 primaire kassen." De wet Busquin uit 1990 stelde een minimumdrempel in van 15.000 leden per ziekenfonds. Tegelijk gingen de primaire kassen voor de bijl. "Daardoor", zegt Jürgen Constandt, "bleven er nog circa 100 ziekenfondsen over. En recenter sloot de vorige minister van Sociale Zaken Maggie De Block (Open VLD) een pact af met de ziekenfondsen. Dat voorziet in een verdere schaalvergroting met een minimumdrempel van 75.000 leden per ziekenfonds. Het pact zou vanaf 2020 toegepast worden. Uit-eindelijk ging het door enkele rechts- zaken niet door. Maar op het terrein hield men toch rekening met de minimumdrempel. Dat verklaart de huidige stroomversnelling." Waar België vorig jaar nog 44 ziekenfondsen telde - twintig in Vlaanderen, 18 in Wallonië en zes in Brussel -, blijven er daarvan anno 2022 nog 21 over. Het meest spectaculair oogt de inkrimping van 19 christelijke bonden in 2021 naar twee in 2022. Met name rest er nu nog CM Vlaanderen en MC Wallonie. Ook de elf socialistische bonden schoven verder in elkaar tot zeven entiteiten. Het belangrijkste hier is de fusie van de Waalse socialistische ziekenfondsen tot Solidaris. Enkel Luxemburg doet niet mee. En de Onafhankelijke Landsbond telde vorig jaar vier ziekenfondsen en nu nog drie: Helan, Partenamut en Freie Kranken-kasse. Bij de Liberale ziekenfondsen ging het van zes naar vijf mutualiteiten en bij de Neutrale ziekenfondsen verandert er voorlopig niets. Volgens Jürgen Constandt zijn er twee belangrijke redenen waarom het pact met De Block de facto toch wordt uitgevoerd. "Vooreerst", zegt hij, "omdat door fusies schaalvoordelen gerealiseerd konden worden in functie van de 120 miljoen euro besparingen op de werkingsmiddelen tijdens het vorige regeerakkoord en de toenemende responsabilisering." Bovendien speelt volgens Jürgen Constandt de verschillende zienswijze van de gemeenschappen steeds meer een rol. "In de sector evolueren we naar confederalisme en richten de ziekenfondsen zich almaar sterker op een specifieke taalgemeenschap, met aanvullende voordelen en diensten op maat van ofwel een Franstalige ofwel een Vlaming." De rationalisatie ging evenwel niet gepaard met een sociaal bloedbad. "Medewerkers vloeiden op een natuurlijke wijze af of kregen andere taken toebedeeld zoals bijvoorbeeld meer ledenadvisering of terug naar werkopdrachten," zegt hij. Constandt denkt niet dat de evolutie al ten einde is. Hij verwacht nog fusies. "Al bij al verandert er in de praktijk weinig voor de ziekenfondsleden en de zorgverstrekkers. De administratieve belasting wordt wel iets eenvoudiger en meer digitaal."