100 jaar kringwerking in Halle: van tariefafspraken tot KMO

Honderd jaar geschiedenis opdiepen is niet makkelijk. Dr. Proots herinneringen gaan het verst terug. Hij heeft de grote artsenstaking meegemaakt. De kring van Halle - die in die tijd nog huisartsen én specialisten verenigde - was de thuishaven van dr. Toon Malfliet en organiseerde mee de staking. Artsen die reserve-militair waren, werden opgeroepen. Willy Proot herinnert zich dat een foto van een huisarts uit Halle de wereldpers haalde. De arme man kon amper nog in zijn legeruniform.Ook Johan Luyckfasseel (kringvoorzitter van 1994 tot 2000, en tot op heden voorzitter van de SEL Zorgnetwerk Zenneland) herinnert zich een artsenstaking toen hij in 1979 in Beersel als huisarts begon. Die staking was gericht tegen de regering van Wilfried Martens en ze stierf een stille dood.Het waren andere tijden, herinnert dr. Luyckfasseel zich. Kringvoorzitter was toen dr. Miel Dekeersmaeker. "Hij was al eeuwen voorzitter (van 1968 tot 1981, nvdr.) en was ouder dan 50 jaar. Dat leek ons toen oud. De jongere artsen garde nam het over - dr. Jan Bosmans werd de voorzitter."Dr. Luyckfasseel werd als jonge arts gevraagd om in het bestuur te komen. "Dat vergaderde in het Gravenhof, en er werden twee trappisten gedronken op kosten van de kring - zitpenningen in natura. Nadien was men om de beurt te gast bij een van de leden thuis, de echtgenotes zetten hun beste culinaire beentje voor."De kring nam het onder meer op zich te waken over de gehanteerde tarieven. Er werden briefjes in de bus van artsen gedeponeerd om hen aan de afspraken te herinneren. "Helemaal ethisch was dat niet", meent dr. Luyckfasseel. Maar het zorgde wel voor vertrouwen onder de artsen.Volgens Michel Roelandt (voorzitter van 1989 tot 1994) legde het vertrouwen onder de artsen, mede doordat ze afspraken maakten onder elkaar, de basis voor een goede kringwerking. De artsen in Halle zagen elkaar niet in de eerste plaats als concurrenten. "Elders was dat soms wel anders." Er waren toen nog meer dan huisartsen genoeg.In 1989 werd de kring een vzw. De kringwerking verstevigde zich rond de organisatie van de wachtdienst en de navorming. De organisatie van navorming gaat terug tot de jaren 70 - artsen moesten zich accrediteren en het gebeurde dat men snel heel veel punten moest halen. "De discussie ging er toen vooral over of we de navorming alleen zouden organiseren met specialisten van het AZ Sint-Maria in Halle, of ook met die uit Brusselse ziekenhuizen", herinnert dr. Roelandt zich. Samenwerking en communicatie met de verschillende ziekenhuizen, tot die in Aalst toe, is al zeer lang een belangrijk aandachtspunt.Frank Mertens, de huidige kringvoorzitter, zegt dat de Kring er altijd naar heeft gestreefd zelf voldoende navorming te organiseren voor de accreditatie van de artsen. "Sommige kringen laten navormingsactiviteiten over aan het ziekenhuis of aan universitaire centra. Dat hebben we nooit gedaan."Ook de rol van de farmaceutische industrie bewaakte de kring sterk - navorming mag geen promotie voor een product zijn. Maar sponsoring was welkom en bracht trouwens behoorlijk wat geld in het laatje. "Op ons jaarlijkse symposium hadden we soms 30 tot 40 sponsors. Dat zorgde voor een belangrijke financiële input. Daardoor konden we, nog voordat er sprake was van subsidies van de overheid, al een coördinator aantrekken. We waren een van de eerste huisartsenkring met een kringcoördinator in België."Het jaarlijkse symposium is ondertussen een belangrijke traditie - sinds een aantal jaar wordt ook een dagsymposium georganiseerd: "Op één dag kun je zeven of acht credit points binnenhalen. Het symposium begint 's morgens en loopt tot halfvijf in de namiddag, op een gewone weekdag. Vooral jonge vrouwelijke huisartsen vinden het vaak lastig om 's avonds nog navorming te moeten volgen. Ze kunnen die dag hun patiënten doorsturen naar de wachtpost, die dan uitzonderlijk in de week open is (zonder receptioniste en zonder chauffeur)."Navorming staat in het teken van multidisciplinariteit. "Jaarlijks organiseren we ook navorming samen met de apothekers, met de thuisverpleegkundigen, met de woonzorgcentra,..."De kring werd intussen een 'huisartsenkring'. Dat gebeurde naar aanleiding van de federale wetgeving (het KB van 4 juni 2003) die erkende huisartsenkringen subsidies bood. Dr. Michel Roelandt vindt het spijtig dat huisartsen sindsdien de specialisten van het lokale ziekenhuis veel minder ontmoeten - vroeger lieten ze zich vaker zien op navormingsactiviteiten. Voor hem is het een belangrijke functie van de LOK dat huisartsen daar nu ervaringen kunnen uitwisselen. De LOK-groep vindt hij een erg positieve ontwikkeling , al riep de oprichting ervan aanvankelijk weerstand op.Het voorzitterschap van de kring bracht ondertussen steeds meer taken met zich mee. "Toen ik het voorzitterschap van Michel overnam, waarschuwde ik dat men niet moest verwachten dat ik er evenveel tijd in zou steken als hij", vertelt Johan Luyckfasseel. "Maar het werd alleen maar meer werk. Toen Jean-Paul Pierreux het van mij overnam, nam hij het zich ook voor het wat kalmer te doen - maar hij stak er nog veel meer tijd in."Dr. Jean-Paul Pierreux - voorzitter van 2001 tot 2008 - wordt door zijn collega's geloofd als de man die een toekomstgerichte visie in de kringwerking stak. Volgens Michel Roelandt is er met Pierreux' voorzitterschap een belangrijke omslag gekomen.Frank Mertens vond zijn twee voorgangers een geweldig duo. Dr. Pierreux was al heel actief toen Johan Luyckfasseel nog voorzitter was. Het was in de periode dat die laatste het voorzitterschap aan hem doorgaf, rond 2001, dat de kring een huis ging huren en een coördinator aanwierf. De drie artsen kwamen geregeld tezamen om ideeën te spuien.Liesbeth Devreker, de coördinator, vindt het hele kringbestuur gedreven: "De leden van het bestuur hebben een duidelijke visie, en ook de durf om dingen te realiseren. Ze wisten altijd waar ze naartoe wilden."Het Medisch Huis werd snel een belangrijke ankerpunt voor de kring. Er werd een diabeteswerking op touw gezet, lang voordat er sprake was van de zorgtrajecten. Vandaag vinden er ook specialistische consultaties plaats in het kader van de eerste lijn. Johan Luyckfasseel: "Jarenlang had het ziekenhuis in Halle geen endocrinoloog. Of ze bleven hier maar voor zeer korte tijd. Door de beslissing van de Raad van Bestuur om een endocrinoloog een spreekuur te laten houden in het Medisch Huis, is daar verandering in gekomen. Hetzelfde met de reumatoloog." "Toen we hier een endocrinoloog lieten werken, nam het ziekenhuis ons dat aanvankelijk niet in dank af. We zijn het bovendien moeten gaan uitleggen aan de Orde", vertelt dr. Mertens.De huisarts kan de patiënt bijvoorbeeld ook naar het Medisch Huis doorsturen voor een 24-uurs bloeddrukmeting - de resultaten worden achteraf elektronisch doorgestuurd. Sinds kort is er ook een tabacoloog actief, en een huisarts die op verwijzing van collega's spirometrietests afneemt. Jean-Paul Pierreux: "We ondersteunen de praktijk van de huisarts, we bouwen hier geen ziekenhuis uit.""Het Medisch Huis is een duidelijk erkenningspunt, ook voor de tweede lijn. Het ziekenhuis weet de huisartsen nu wonen. Het geeft ons een duidelijk profiel, een herkenbare structuur. De tweede lijn heeft ons nodig. Door de reorganisatie van de ziekenhuizen zal dat alleen maar toenemen", voegt hij eraan toe. Dat de kring de wachtdienst organiseert is vandaag vanzelfsprekend. Dr. Willy Proot herinnert zich dat aanvankelijk alleen voor de zondagnamiddag een beurtrol werd afgesproken. De zondagvoormiddag hadden artsen nog spreekuur. De mensen kwamen van de kerk en hadden hun schoon hemd aan - een goed moment om eens naar de huisarts te gaan.Als het over de organisatie van de wachtdienst gaat, maakt het gesprek meteen de sprong naar een erg recente gebeurtenis in het 100-jarig bestaan van de kring: de oprichting van een wachtpost. De bracht de kringwerking opnieuw in een stroomversnelling.Het voorstel om een wachtpost op te richten kwam uit een werkgroep van de kring die de jonge artsen samenbrengt. De wachtpost opende zijn deuren in het Medisch Huis van de kring in 2012, maar dat vroeg wel jaren voorbereiding.Voor de wachtpost werd het licht op groen gezet tijdens een woelige Algemene Vergadering. Dat gebeurde in 2009. "De jaren van de oprichting waren een hectische periode," zegt Frank Mertens. "Maar de wachtpost heeft de cohesie van de kring zeker nog verhoogd. Ook wie toen tegen was, is nu in de regel tevreden." Michel Roelandt vond de keuze voor of tegen de wachtpost uiterst moeilijk. Enerzijds vond hij de veiligheid van jonge collega's primordiaal, met begeleiding door een chauffeur tijdens een huisbezoek. Anderzijds vreesde hij dat het budget voor wachtposten beperkt zou blijven. Dat vond hij unfair tegenover kringen die uit de boot zouden vallen.Dankzij de wachtpost zijn Franstalige artsen uit de faciliteitengemeenten nauwer bij de kring betrokken geraakt. Zij draaien mee in de beurtrol. Ze betalen lidgeld en komen naar de vergaderingen. "Er zetelt weer een Franstalige arts in het bestuur van de kring, die overigens perfect Nederlands spreekt. Maar in het begin lagen de kaarten anders. Artsen uit Drogenbos, Linkebeek en Sint-Genesius-Rode wilden hun eigen satellietwachtpost, en gingen lobbyen op het kabinet van toenmalig minister van Volksgezondheid, Laurette Onkelinx. Onze kring organiseerde een enquête bij de artsen in die gemeenten over de wachtpost, en kon de Franstalige artsen uiteindelijk meekrijgen."Na de oprichting van de wachtpost is de kring uitgegroeid tot een kleine KMO, merkt kringcoördinator Liesbeth Devreker op, met 13 à 14 werknemers. Frank Mertens: "De kring krijgt er steeds meer taken bij, toch is mijn rol van voorzitter nu makkelijker. We hebben dezelfde kringcoördinator sinds 2001. We hebben geluk dat veel personeel bij ons blijft. Liesbeth is een duizendpoot. Ze neemt veel zaken van me over."Frank Mertens begint aan zijn derde mandaat als voorzitter. Door een recente beslissing van de Algemene Vergadering kan hij tot 12 jaar voorzitter blijven, maar alleen als er geen andere kandidaat is. Die mag er voor hem wel gauw komen. Dat ging vroeger overigens wel vlotter, toen de kring zich voor meer dan de helft van tijd bezig hield met een jaarlijks galabal, activiteiten in de sportzaal, een pensenkermis,... In die jaren was er dikwijls meer dan een ronde nodig om de voorzitter te verkiezen.Toch ziet dr. Mertens vandaag een gunstige evolutie, het kringbestuur kon nieuwe leden aantrekken. "We hebben een goed mix: jong en oud, man en vrouw,... Alleen kun je nieuwe mensen niet meteen vragen om voorzitter te worden."Wouter ColsonTarieven vastleggenHet vastleggen van leefbare tarieven, en het verdedigen van de belangen van de artsen, dat was de reden waarom de kring in Halle in 1916 het leven zag. De tarieven die artsen kregen van de verzekerings- en weldadigheidsinstellingen lagen volgens hen gewoon veel te laag. De Heemkundige kring van Halle nam de verslagen van de eerste levensjaren van artsenvereniging onder de loep.Het was volle oorlogstijd. De artsen hadden wel wat aan het hoofd: rantsoen, steenkool, het behoud van de luchtband van hun fietsen... Maar artsen die zich niet aan de afgesproken tarieven hielden en zelf hun een honoraria vaststelden, dat zorgde voor diepe en langdurige conflicten.Na de oorlog probeerde de artsenkringen zich nationaal te organiseren. De artsen werden geacht de vergaderingen van de kring bij te wonen. Wie dat niet deed, kreeg zelfs een boete.Bij de oprichting heette de kring Union Médicale du Canton de Hal. De naam bleef Frans tot in 1947. Volgens dr. De Proot bleef de voertaal onder artsen nog wel wat langer het Frans - ze hadden in die taal ook hun opleiding gekregen.W.Co.eHealth op huisartsenmaatEen belangrijke figuur in de Kring van Halle en Omgeving is dr. Herwig Van Pottelbergh, die vorig jaar de carrièreprijs van Domus Medica kreeg. Frank Mertens vertelt dat hij dr. Van Pottelbergh leerde kennen op een uiteenzetting over Vaccinet. Hij was op de hoogte van de mogelijkheden van Vaccinet maar had vooral een duidelijke kijk op wat er eigenlijk mogelijk zou moeten zijn. Dr. Van Pottelbergh werd aangetrokken door het kringbestuur, en leerde zijn collega's hoe ze het medisch dossier moesten gebruiken. Hij kreeg ze duidelijk mee. "Vandaag is de computer het belangrijkste instrument van de huisarts", zegt Michel Roelandt. "Het EMD is emblematischer dan de stethoscoop."Dr. Van Pottelbergh zette al snel een website op voor de kring, met een databank van zorgverleners in de eerste lijn. Daarin kon je bijvoorbeeld opzoeken welke kinesitherapeut zich toelegde op bekkenbodemtraining. Ondertussen is de kring evenwel overgestapt op het Brusselse Zorgzoeker. Websites zijn niet meer iets wat je er in de avonduren kunt bijnemen. Dankzij Van Pottelbergh kwam er ook elektronisch communicatiesysteem voor de eerste lijn tot stand - dat werkt met MediBridge, van de eHealth-box, hubs en dergelijke was nog geen sprake. "Hij leerde ons al jaren geleden hoe we vanuit ons dossier een elektronische verwijsbrief konden opstellen. Daarmee konden we de waarde van ons dossier tonen. Voordien was de elektronische gegevensuitwisseling vooral eenrichtingsverkeer vanuit het ziekenhuis", besluit Frank.Het succes van onze kring is te danken aan het talent van verschillende actieve leden, onderstreept hij.W.Co.Save the dateEen traditie van de Artsenkring van Halle en Omgeving is de organisatie van het jaarlijkse medisch-politieke debat. Dat vindt in 2017 plaats op 15 februari. Thema: Huisarts vs overheid ('Confrontation is better than suspicion') . Afspraak zoals steeds om 20u in CC 't Vondel.