...

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zal depressie in 2030 in de hoge-inkomenslanden de belangrijkste oorzaak zijn van verlies aan kwaliteitsvolle levensjaren, ver boven ischemische hartziekten.1 Maar zit depressie dan echt in de lift? De American Academy of Pediatrics vergeleek de 12-maandenprevalentie van depressie bij adolescenten (12-17 jaar) en jongvolwassenen (18-25 jaar) in 2005 met die van 2014. De prevalentie steeg respectievelijk van 8,7% naar 11,3% en van 8,8% naar 9,6% (p<0,001).2 Voor de behandeling van majeure depressie bij volwassenen zijn de richtlijnen (Domus medica, KCE,...) eensgezind. "Wanneer het gaat om een klinische depressie - een majeure depressieve stoornis - dan is het nog altijd beter om, zeker in de ernstige vormen, van meet af aan in te zetten op de twee paden: medicatie en psychotherapie. Die combinatie geeft de beste resultaten. Bovendien zijn er aanwijzingen dat antidepressieve medicatie en psychotherapie inwerken op verschillende aspecten van de depressie, en zo een complementair effect kunnen hebben. Wanneer de patiënt slechts voor één van beide wil kiezen, kies je het best voor psychotherapie omdat die op lange termijn de beste prognose geeft. Psychotherapie gaat namelijk over het achterhalen waar het steeds of vaak misloopt en waar de patiënt het de volgende keer anders kan aanpakken als het weer die richting uitgaat."In de meeste richtlijnen staan er voor milde tot matige depressie vraagtekens bij het nut van medicatie. "Er zijn toch een aantal wetenschappers, zoals Pim Cuijpers3, die stellen dat je bij een milde tot matige klinische depressie op basis van de DMS 5-criteria misschien niet vies moet zijn van medicatie, mits het gecombineerd wordt met psychotherapie." De huisarts blijft nog steeds het belangrijkste aanspreekpunt voor de meeste mensen: de meeste angsten en depressies komen bij de huisarts terecht en blijven ook daar. "Heel wat huisartsen - ik benijd het hen niet en heb er veel respect voor - moeten binnen 10 tot 15 minuten uitmaken wat er aan de hand is. We kunnen wel zeggen dat ze minder medicatie moeten voorschrijven. De patiënten verwachten vaak van de huisarts dat hij iets voorschrijft opdat ze zich beter zouden voelen. Daarbij komt nog dat doorverwijzen in sommige rurale regio's niet evident is, al kennen huisartsen nu stilaan beter de sociale kaart van hun omgeving zodat ze de patiënt naar de juiste persoon kunnen doorsturen. In de huisartspraktijken waar ook een psycholoog consultatie houdt op dezelfde locatie, kan er sneller en korter op de bal worden gespeeld." Een laatste hinderpaal blijft het niet terugbetalen van psychotherapie, maar de minister "is ermee bezig..." Al gaat het allemaal te traag. De terugbetaling van psychotherapie voor angst en depressie, de meest voorkomende psychische stoornissen, zou zich trouwens op lange termijn terugbetalen."Indien je alle mensen die ooit in hun leven een depressie hebben gehad in een curve uitzet en hen dan vraagt wanneer ze hun eerste depressie hebben gehad, zal de meerderheid antwoorden 'tussen mijn 12de en mijn 20ste ben ik voor de eerste keer depressief geweest'. Heel wat mentale problemen, psychische stoornissen - en zeker de klassiekers angst en depressie - komen voor de eerste keer in de adolescentie voor. Er moet dus veel meer aandacht gaan naar hulpverlening in die leeftijdsgroep en je moet vooral durven preventief denken bij mensen met een zekere kwetsbaarheid. Andere behandelingsformules kunnen daarbij helpen, bijvoorbeeld in groep of onlinebehandelingen. " Heel wat milde, matige depressies kunnen net zo goed met onlinebehandelprogramma's worden behandeld als 1:1 met een therapeut, zeker wanneer er via de computer nog wat extra coaching van een trainer of therapeut kan worden gegeven, of integratie van een 1:1 contact met verdere hulp online. Onderzoek geeft aan dat deze alternatieven voor mensen met een milde tot matige depressie even goed werken."Piekeren is een kwetsbaarheid die in mensen ligt: de ene piekert meer dan de andere. "We weten dat piekeren mensen op pad zet voor stress, angst, depressie, eetstoornissen, middelenmisbruik. Uit recent onderzoek bij 700 jongeren blijkt dat piekeren bij jongeren op termijn depressieve klachten voorspelt, en meteen heb je iets in handen waarmee je aan de slag kan gaan. Er bestaan trainingen om piekeren sneller op te merken en er op een andere manier mee om te gaan. Ik blijf er ook voorstander van om op school niet alleen aandacht te schenken aan lichamelijke opvoeding, maar ook aan mentale hygiëne: wat is angst, stress, depressie? Vanwaar komt het? En waar kan je ervoor terecht?" De bedoeling is dat jongeren sneller met een probleem naar de hulpverlening stappen, al zal het nog een tijd duren eer het taboe rond geestelijke gezondheidsproblemen helemaal uit de samenleving verdwenen is.Zonder behandeling is een depressie na gemiddeld zes maanden voorbij, maar op termijn heeft een onbehandelde depressie de minst gunstige prognose, los van de mogelijkheid van suïcide. "Bij elke nieuwe depressie wordt de patiënt kwetsbaarder, waardoor minder trigger of uitlokking nodig is om hem opnieuw in een depressie te doen belanden. Om herval te vermijden, is het nodig om uit te zoeken wat er zo cruciaal is bij deze depressie om daar nog meer op in te zetten, en uit het pakket beschikbare behandelingen degene te kiezen waarmee de patiënt het best gebaat zal zijn. En daar is nog meer onderzoek naar nodig." 1. Mathers CD et al. Projections of global mortalityand burden of disease from 2002 to 2030. PLoS Med 2006;3(11): e442. 2. Mojtabai R et al. National Trends in the Prevalence and Treatment of Depression in Adolescents and Young Adults. Pediatrics. 2016;138(6):e201618783. Cuijpers P. Combined Pharmacotherapy and Psychotherapy in the Treatment of Mild to Moderate Major Depression. JAMA Psychiatry. 2014; 71(7):747-8.