Professor Ceuppens bouwde in UZ Leuven de afdeling 'allergologie klinische immunologie' van de dienst inwendige ziekten uit. "Allergie kan zich in heel verschillende orgaandomeinen manifesteren. Mijn streven is daarom geweest om samenwerking te organiseren tussen al die specialismen die in contact komen met allergiepatiënten, en zo hun problemen vanuit een ruimer perspectief aan te pakken." En wat de immunologie betreft: "In mijn bijna 40-jarige carrière heb ik er naar gestreefd om interesse in immunologische mechanismen bij heel veel verschillende orgaanspecialismen op te wekken. En ik denk wel daarin geslaagd te zijn."

Ruime samenwerking

Zijn interesse in de immunologie begon reeds tijdens de studentenjaren. Om zich in dit specifieke en toen nog nauwelijks gekende vakgebied te bekwamen, bracht prof. Ceuppens als pas afgestudeerde internist twee jaar in de VS door. "Ik werkte er op een dienst inwendige waar het diensthoofd een immunoloog was, en richtte me er op ontstaansmechanismen van autoimmuunziekten. Meer aandacht voor immunologie en allergologie was wat ik hier na mijn terugkeer wilde promoten."

De genomineerden

Dit jaar organiseert Artsenkrant/Le Journal du Médecin samen met het VBS voor de tweede keer de prijs 'Specialist van het Jaar'. Vorige maand vergaderde de jury over de 21 dossiers van artsen voorgedragen door de beroepsverenigingen aangesloten bij het VBS en selecteerde vijf Nederlands- en vijf Franstalige artsen. Dat op basis van een aantal welbepaalde criteria (communicatie, empathie, samenwerking, enz.).

De Nederlandstalige genomineerde artsen stellen we in vijf opeenvolgende edities aan u voor. Daarna krijgt u, lezer van Artsenkrant, het laatste woord. U kan uw stem uitbrengen op de kandidaat van uw keuze. Wie de meeste stemmen haalt, wordt 'Specialist van het Jaar'.

Allergologie is in ons land niet erkend als een apart specialisme, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Frankrijk of Duitsland. "In de VS is 'Allergy Clinical Immunology' zelfs het eerste subspecialisme binnen inwendige dat zich als aparte entiteit heeft geprofileerd, vóór cardiologie of pneumologie, om er maar twee te noemen. Misschien kan mijn nominatie voor de prijs 'De Specialist van het jaar' de zaken in ons land verder in een stroomversnelling brengen", lacht prof. Ceuppens. "Voor het ziekenhuis zijn wij geen interessante afdeling, net omdat we een onbestaand specialisme zijn. We hebben weinig inkomsten uit technische prestaties en onze tijdrovende anamneses - soms heel moeilijke verhalen - worden eigenlijk niet bezoldigd."

Verre van banaal

Als allergoloog moet je inderdaad veel tijd maken voor je patiënten, benadrukt de Leuvense prof. "Ik reken voor een nieuwe patiënt een uur, soms zelfs langer. De anamnese is essentieel, ik laat mensen echt lang vertellen. Aan mijn assistenten heb ik altijd geleerd dat ze goed moeten luisteren naar patiënten en hen ook heel veel uitleg moeten geven. Allergieproblemen worden al te vaak als banaal afgeschilderd, maar ze wegen wel zwaar door op de levenskwaliteit - denk aan een verstopte neus of verschrikkelijke jeuk waar je niet kan van slapen. Maar nog erger zijn de zware anafylaxieën op bijvoorbeeld wespengif of voeding. Vooral in dat laatste geval is het vaak een detectivezoektocht naar de oorzaak. Het is belangrijk dat mensen daar begrip voor krijgen."

Allergieproblemen worden al te vaak als banaal afgeschilderd, maar ze wegen wel zwaar door op de levenskwaliteit

Assistenten heeft prof. Ceuppens overigens altijd met veel plezier opgeleid, ook in het ruimere domein van de immunologie. Dat was dan meestal voor een doctoraatsonderzoek met op klinische geneeskunde toegepaste research (nu spreken we van translationeel onderzoek). "Die mensen zitten nu zowat overal ter wereld. Om maar te zeggen: op mijn emeritaatsviering heb ik vroegere PhD-studenten teruggezien die nu in VS en andere landen werken, en die speciaal voor die gelegenheid de verplaatsing hadden gemaakt. Prof. Kruger, nu diensthoofd kindergeneeskunde in Kaapstad, of prof. Liu, diensthoofd gastro-enterologie in Shanghai, heb ik opgeleid in de immunologie. Dat zijn contacten die ik nog steeds onderhoud en koester."

Sterk in je schoenen

Op klinisch vlak werkt prof. Ceuppens nauw samen met de dermatologen, de NKO-artsen, de pediaters, de gastro-enterologen, de pneumologen, de infectiologen en hematologen binnen UZ Leuven - stuk voor stuk domeinen die met allergologie en immunologie in aanraking komen. "Verder hebben wij een team van gespecialiseerde verpleegkundigen, iets waar we hard hebben moeten voor strijden - en die we aanvankelijk zelf uit inkomsten van klinische studies moesten betalen. Zij zetten de huidtesten, doen mee de provocatietesten,... Ook met hen werk ik dus dagelijks intens samen."

Symposium over de kwaliteit van de opleiding

Op zaterdag 24 november reikt minister De Block de award 'De Specialist van het jaar' uit. Aansluitend organiseert het VBS in samenwerking met Artsenkrant een interessant symposium over de kwaliteit van de opleiding tot arts-specialist. Het programma vindt u hier.

Je moet als allergoloog sterk in je schoenen staan, gaat prof. Ceuppens verder. "Er zijn inzake allergie te veel charlatans die pseudotesten aanbieden. Het is dan ook een domein dat zich daar heel goed toe leent. Klachten worden soms ten onrechte aan allergie toegeschreven. Die mensen moeten we ook helpen, maar dan door hen uit te leggen dat de oorzaak van hun probleem elders moet worden gezocht. Dat is niet altijd eenvoudig, soms moeten we zelfs tot provocatietesten overgaan om mensen te overtuigen. Zoiets kan alleen als je grondig opgeleid bent in dit domein."

Prof. Ceuppens heeft een lange lijst wetenschappelijk publicaties op zijn palmares staan. De totstandkoming daarvan vergde nogal wat managementcapaciteiten. "Je moet fondsen werven voor je onderzoek, een labo organiseren waar veel verschillende technieken gebruikt worden, waar geïnteresseerden uit andere disciplines welkom zijn. Op sommige momenten ging het toch om een 30-tal mensen, het is vaak moeilijk geweest om daarvoor het nodige geld te zoeken."

Nieuwe technieken in opmars

De diagnose en behandeling in de allergologie en immunologie zijn in de loop van de jaren fel geëvolueerd. Net als de patiëntenpopulatie. "Er is nu veel meer voedselallergie, en mensen vertonen vaker een zware en gevaarlijke allergie." Provocatietesten, die vroeger zo goed als niet in gebruik waren, vormen nu vaak de ultieme diagnostische test, vooral dan op het vlak van allergie voor geneesmiddelen en voeding.

"Verder zijn er ook dankzij moleculaire biologie veel nieuwe diagnostische testen op bloed, wat 20 jaar geleden niet voorspelbaar was. Dankzij de universitaire context hier hebben wij die nieuwe technieken onmiddellijk kunnen toepassen, zoals tryptasebepalingen bij de diagnose van anafylaxie of mastocytose." Ook op therapiegebied veranderde veel. "We hebben nu betere methodes voor desensibilisatie, zodat mensen het allergeen opnieuw verdragen. Op dat vlak werken we intensief samen met de industrie."

Immunologische biologicals en monoklonale antistoffen betekenden dan weer een revolutie qua therapie in veel andere domeinen van geneeskunde, gaat prof. Ceuppens verder. "Ook in kankertherapie is het belang van de immunologie recent duidelijk geworden. Dat is vrij onverwacht, en er is lang mee gelachen dat het immuunsysteem een rol zou spelen bij kanker. Maar dit jaar is als doorbraak de Nobelprijs geneeskunde toegekend aan onderzoek in dat domein", vertelt prof. Ceuppens fier.

Geneeskunde of geschiedenis

Prof. Ceuppens is al enkele jaren op emeritaat, maar blijft aan de slag. "Ik werk nog dagelijks actief mee in het labo aan onderzoekslijnen rond astma, chronische sinusitis en inflammatoire darmziekten,... Met de afdeling landbouwingenieurs bestuderen we de algemene gezondheidseffecten van probiotica. En ik doe ook nog raadplegingen voor moeilijke immunologische problemen." Daarnaast geeft de prof nog les in een interuniversitaire cursus voor ziekenhuisapothekers.

In zijn vrije tijd is prof. Ceuppens graag bezig met geschiedenis. "Ik heb als jongeman lang getwijfeld tussen een opleiding geneeskunde of geschiedenis. Van mijn keuze had ik nooit spijt, maar het is wel fijn nu meer te kunnen lezen. Ook van avontuurlijke reizen kan ik erg genieten, zoals vorig jaar Cambodja, of afgelopen zomer een staptocht in de bergen van Marokko met ezels als bagagedragers, en samen met onze kinderen."

Professor Ceuppens bouwde in UZ Leuven de afdeling 'allergologie klinische immunologie' van de dienst inwendige ziekten uit. "Allergie kan zich in heel verschillende orgaandomeinen manifesteren. Mijn streven is daarom geweest om samenwerking te organiseren tussen al die specialismen die in contact komen met allergiepatiënten, en zo hun problemen vanuit een ruimer perspectief aan te pakken." En wat de immunologie betreft: "In mijn bijna 40-jarige carrière heb ik er naar gestreefd om interesse in immunologische mechanismen bij heel veel verschillende orgaanspecialismen op te wekken. En ik denk wel daarin geslaagd te zijn."Ruime samenwerkingZijn interesse in de immunologie begon reeds tijdens de studentenjaren. Om zich in dit specifieke en toen nog nauwelijks gekende vakgebied te bekwamen, bracht prof. Ceuppens als pas afgestudeerde internist twee jaar in de VS door. "Ik werkte er op een dienst inwendige waar het diensthoofd een immunoloog was, en richtte me er op ontstaansmechanismen van autoimmuunziekten. Meer aandacht voor immunologie en allergologie was wat ik hier na mijn terugkeer wilde promoten."Allergologie is in ons land niet erkend als een apart specialisme, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Frankrijk of Duitsland. "In de VS is 'Allergy Clinical Immunology' zelfs het eerste subspecialisme binnen inwendige dat zich als aparte entiteit heeft geprofileerd, vóór cardiologie of pneumologie, om er maar twee te noemen. Misschien kan mijn nominatie voor de prijs 'De Specialist van het jaar' de zaken in ons land verder in een stroomversnelling brengen", lacht prof. Ceuppens. "Voor het ziekenhuis zijn wij geen interessante afdeling, net omdat we een onbestaand specialisme zijn. We hebben weinig inkomsten uit technische prestaties en onze tijdrovende anamneses - soms heel moeilijke verhalen - worden eigenlijk niet bezoldigd."Verre van banaalAls allergoloog moet je inderdaad veel tijd maken voor je patiënten, benadrukt de Leuvense prof. "Ik reken voor een nieuwe patiënt een uur, soms zelfs langer. De anamnese is essentieel, ik laat mensen echt lang vertellen. Aan mijn assistenten heb ik altijd geleerd dat ze goed moeten luisteren naar patiënten en hen ook heel veel uitleg moeten geven. Allergieproblemen worden al te vaak als banaal afgeschilderd, maar ze wegen wel zwaar door op de levenskwaliteit - denk aan een verstopte neus of verschrikkelijke jeuk waar je niet kan van slapen. Maar nog erger zijn de zware anafylaxieën op bijvoorbeeld wespengif of voeding. Vooral in dat laatste geval is het vaak een detectivezoektocht naar de oorzaak. Het is belangrijk dat mensen daar begrip voor krijgen."Assistenten heeft prof. Ceuppens overigens altijd met veel plezier opgeleid, ook in het ruimere domein van de immunologie. Dat was dan meestal voor een doctoraatsonderzoek met op klinische geneeskunde toegepaste research (nu spreken we van translationeel onderzoek). "Die mensen zitten nu zowat overal ter wereld. Om maar te zeggen: op mijn emeritaatsviering heb ik vroegere PhD-studenten teruggezien die nu in VS en andere landen werken, en die speciaal voor die gelegenheid de verplaatsing hadden gemaakt. Prof. Kruger, nu diensthoofd kindergeneeskunde in Kaapstad, of prof. Liu, diensthoofd gastro-enterologie in Shanghai, heb ik opgeleid in de immunologie. Dat zijn contacten die ik nog steeds onderhoud en koester." Sterk in je schoenenOp klinisch vlak werkt prof. Ceuppens nauw samen met de dermatologen, de NKO-artsen, de pediaters, de gastro-enterologen, de pneumologen, de infectiologen en hematologen binnen UZ Leuven - stuk voor stuk domeinen die met allergologie en immunologie in aanraking komen. "Verder hebben wij een team van gespecialiseerde verpleegkundigen, iets waar we hard hebben moeten voor strijden - en die we aanvankelijk zelf uit inkomsten van klinische studies moesten betalen. Zij zetten de huidtesten, doen mee de provocatietesten,... Ook met hen werk ik dus dagelijks intens samen."Je moet als allergoloog sterk in je schoenen staan, gaat prof. Ceuppens verder. "Er zijn inzake allergie te veel charlatans die pseudotesten aanbieden. Het is dan ook een domein dat zich daar heel goed toe leent. Klachten worden soms ten onrechte aan allergie toegeschreven. Die mensen moeten we ook helpen, maar dan door hen uit te leggen dat de oorzaak van hun probleem elders moet worden gezocht. Dat is niet altijd eenvoudig, soms moeten we zelfs tot provocatietesten overgaan om mensen te overtuigen. Zoiets kan alleen als je grondig opgeleid bent in dit domein."Prof. Ceuppens heeft een lange lijst wetenschappelijk publicaties op zijn palmares staan. De totstandkoming daarvan vergde nogal wat managementcapaciteiten. "Je moet fondsen werven voor je onderzoek, een labo organiseren waar veel verschillende technieken gebruikt worden, waar geïnteresseerden uit andere disciplines welkom zijn. Op sommige momenten ging het toch om een 30-tal mensen, het is vaak moeilijk geweest om daarvoor het nodige geld te zoeken."Nieuwe technieken in opmarsDe diagnose en behandeling in de allergologie en immunologie zijn in de loop van de jaren fel geëvolueerd. Net als de patiëntenpopulatie. "Er is nu veel meer voedselallergie, en mensen vertonen vaker een zware en gevaarlijke allergie." Provocatietesten, die vroeger zo goed als niet in gebruik waren, vormen nu vaak de ultieme diagnostische test, vooral dan op het vlak van allergie voor geneesmiddelen en voeding. "Verder zijn er ook dankzij moleculaire biologie veel nieuwe diagnostische testen op bloed, wat 20 jaar geleden niet voorspelbaar was. Dankzij de universitaire context hier hebben wij die nieuwe technieken onmiddellijk kunnen toepassen, zoals tryptasebepalingen bij de diagnose van anafylaxie of mastocytose." Ook op therapiegebied veranderde veel. "We hebben nu betere methodes voor desensibilisatie, zodat mensen het allergeen opnieuw verdragen. Op dat vlak werken we intensief samen met de industrie."Immunologische biologicals en monoklonale antistoffen betekenden dan weer een revolutie qua therapie in veel andere domeinen van geneeskunde, gaat prof. Ceuppens verder. "Ook in kankertherapie is het belang van de immunologie recent duidelijk geworden. Dat is vrij onverwacht, en er is lang mee gelachen dat het immuunsysteem een rol zou spelen bij kanker. Maar dit jaar is als doorbraak de Nobelprijs geneeskunde toegekend aan onderzoek in dat domein", vertelt prof. Ceuppens fier.Geneeskunde of geschiedenisProf. Ceuppens is al enkele jaren op emeritaat, maar blijft aan de slag. "Ik werk nog dagelijks actief mee in het labo aan onderzoekslijnen rond astma, chronische sinusitis en inflammatoire darmziekten,... Met de afdeling landbouwingenieurs bestuderen we de algemene gezondheidseffecten van probiotica. En ik doe ook nog raadplegingen voor moeilijke immunologische problemen." Daarnaast geeft de prof nog les in een interuniversitaire cursus voor ziekenhuisapothekers.In zijn vrije tijd is prof. Ceuppens graag bezig met geschiedenis. "Ik heb als jongeman lang getwijfeld tussen een opleiding geneeskunde of geschiedenis. Van mijn keuze had ik nooit spijt, maar het is wel fijn nu meer te kunnen lezen. Ook van avontuurlijke reizen kan ik erg genieten, zoals vorig jaar Cambodja, of afgelopen zomer een staptocht in de bergen van Marokko met ezels als bagagedragers, en samen met onze kinderen."