...
De term Crew Resource Management (CRM) ontstond in 1979, tijdens een NASA-workshop naar aanleiding van de fameuze vliegtuigramp van Tenerife. Twee vliegtuigen van het type Boeing 474 botsten er tegen elkaar, intern onderzoek wees achteraf uit dat menselijke factoren aan de oorzaak lagen. CRM wil net die menselijke fouten voorkomen of de gevolgen ervan beperken.Maar eerder dan te focussen op individuele fouten, is CRM een 'team concept' en gaat het uit van een systeemaanpak om de veiligheid en effectiviteit van processen te vergroten. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van standaardcommunicatiemethoden.PotentieelNa de luchtvaart vond de CRM-methodiek zijn weg in de zeevaartsector. De Verenigde Staten waren een van de eerste landen om het concept ook in de gezondheidszorg te introduceren - misschien doet het zogenaamde TeamSTEPPS-programma een belletje rinkelen. "Ondanks moderne apparatuur, evidence-based standaarden, kwaliteitsindicatoren, veiligheidsmanagementsystemen, certificeringen en audits resulteert medische zorg nog te vaak in onbedoelde schade voor de patiënt", zegt Marck Haerkens. Haerkens is chirurg en piloot en weet dus als geen ander wat het is om met hoogrisicoprocessen om te gaan.Het wetenschappelijke bewijs voor het effect van CRM op patiëntenzorg is tot op heden echter zeer beperkt. Overtuigd van de parallellen tussen de zorg en luchtvaart, en het potentieel van een medische invulling van CRM, onderzocht Haerkens de methodiek de afgelopen zes jaar toe in 19 hoogrisico ziekenhuisafdelingen in Nederland. Wat kan CRM betekenen voor de patiëntveiligheid?Specifiek ging het onder meer om trainingen in briefen- en debriefen, het gebruik van checklists, het verdelen van teamrollen, het creëren van structuur en verminderen van ineffectieve communicatie, het leren geven van feedback. Op alle afdelingen, waaronder verloskamers en operatiekamers, vond hij een verband tussen CRM en een verbeterd veiligheidsklimaat.Minder ernstige complicatiesZo toonde zijn studie van een intensieve zorgdienst bijvoorbeeld aan dat, na invoer van CRM, het aantal ernstige complicaties en sterfte bij IZ-patiënten daalde. Bovendien verbeterde het veiligheidsklimaat onder de zorgverleners.Ook op de spoeddienst onderzocht Haerkens de effecten van CRM. Een registratie van complicaties was niet beschikbaar, maar de arts-onderzoeker zag ook daar de veiligheidscultuur bij de zorgverleners verbeteren. Opvallend: de verblijfsduur van traumapatiënten op spoed nam toe, 20 tot 30 minuten. Haerkens: "Op spoed werken, in tegenstelling tot op IZ, zorgverleners uit meerdere disciplines. Het is dan lastig om ervoor te zorgen dat alle betrokkenen volgens dezelfde gestandaardiseerde procedure werken." Waarschijnlijk nam het werken volgens vastgestelde richtlijnen dus meer tijd in beslag."Het is duidelijk dat CRM waardevol kan zijn voor de medische zorg, op voorwaarde dat het landelijk wordt toegepast", besluit Marck Haerkens. "Alle zorgverleners moeten immers volgens vergelijkbare principes van CRM kunnen werken. Dat is niet mogelijk met korte trainingen, CRM moet structureel een plaats krijgen in medische opleidingen."