...

Ouderen zijn erg kwetsbaar voor valincidenten. En dat geldt zeker voor ouderen die in woonzorgcentra (WZC) verblijven. De incidentie van valpartijen bedraagt volgens internationale studies 1,6 per bed en per jaar. Bijna de helft van de WZC-bewoners zou volgens die studies per jaar verschillende keren een val doormaken. Die heeft dikwijls ernstige gevolgen. Vier procent houdt er bijvoorbeeld een heupfractuur aan over, en daarvan sterft bijna een derde (31%) binnen het jaar na de val.Unieke studieEllen Vlaeyen en Koen Milisen van het EVV (Expertisecentrum voor Val- en Fractuurpreventie Vlaanderen, www.valpreventie.be) voerde een unieke meta-analyse in de internationale literatuur van trials die valpreventieprogramma's in woonzorgcentra voor ouderen onderzochten. De pooling van de data gebeurde in een duidelijk omschreven subgroep van woonzorgcentra met een zo homogeen mogelijke bewonerspopulatie, gebaseerd op het profiel van Vlaamse woonzorgcentra.Dat maakt deze studie uniek: vroegere reviews vergeleken studies met een zeer heterogene groep van bewoners met grote verschillen in zorgafhankelijkheid en in verschillende chronische zorgsettings. Daarnaast werd in deze review niet alleen gekeken naar het aantal valincidenten en het aantal personen dat een val maakt, maar voor de eerste keer ook naar het effect op het personen die herhaaldelijk vielen. De zoektocht door de literatuur leverde 13 studies op die aan alle criteria voldoen, van de oorspronkelijke 1.131 unieke referenties. Het ging over RCT's (gerandomiseerde en gecontroleerde onderzoeken) met een minimale 'looptijd' van zes maanden - in de gevonden studies meestal een jaar.EffectenZes van die studies onderzochten een enkele interventie, één studie nam verscheidene interventies onder de loep die niet op maat waren gebracht van individuele bewoners, en zes studies onderzochten een multifactorieel beleid aangepast aan de bewoner.De meta-analyse toonde aan dat valpreventie, wanneer men niet kijkt naar het soort interventies, het aantal valincidenten en personen dat een val maakt in WZC niet vermindert.Maar wanneer men alleen kijkt naar multifactoriële interventies op maat van de individuele bewoners, verminderen die het aantal valincidenten significant met 33% en het aantal personen dat opnieuw een val doormaakt met 21%.Studies die maar één enkele interventie uitvoerden of verscheidene interventies die niet op maat waren gebracht van individuele bewoners toonden geen significante daling van het aantal valincidenten, het aantal 'vallers' of het aantal personen dat herhaaldelijk een val doormaakt.Open vragenDat valpreventie in de thuiszorg effectief kan zijn werd al in verschillende meta-analyses aangetoond. Het is de eerste keer dat een meta-analyse een preventief effect aantoont van interventies op het aantal valincidenten én het aantal personen bij wie een valincident zich herhaalt in woonzorgcentra.Elke val kan ernstige gevolgen hebben, het gaat dan ook om een belangrijke bevinding. De meta-analyse vond dat alleen een multifactoriële en gepersonaliseerde aanpak dit preventief resultaat had.Dat laat nog heel wat vragen open voor verder onderzoek? Aan welke elementen uit deze aanpak is het preventieve effect vooral toe te schrijven? Wat zijn de belangrijke obstakels voor zo een aanpak, en hoe kunnen woonzorgcentra het best worden ondersteund om een zo een intensief en langdurig programma vol te houden?