Solidariteit is een van de basisprincipes van onze sociale zekerheid. In ons land draagt elke loontrekkende of zelfstandige burger solidair bij tot de financiering van de sociale zekerheid. Daar staat tegenover dat deze verplichte ziekteverzekering de verzekerde personen talrijke medische diensten aanbiedt, al dan niet mits een eigen bijdrage. We hebben dus recht op een toegankelijke gezondheidszorg, maar hoe zit het met onze verantwoordelijkheid?
Een recht kan je niet zien los van een bepaalde plicht. Elke burger moet verantwoordelijk zijn en handelen in het belang van de maatschappij.
Patiënten zouden ook een verantwoordelijkheid moeten hebben ten opzichte van hun gezondheid en de zorg die ze krijgen. Ze zouden ongepast gedrag moeten vermijden en de levensstijl opvolgen die hen werd voorgeschreven, wat jammer genoeg niet altijd het geval is - sommige patiënten zetten hun behandeling bijvoorbeeld voortijdig stop.
Moreel risico
Het economische concept 'moreel risico' - het feit dat een persoon die tegen een risico verzekerd is zich risicovoller gedraagt dan bij gebrek aan die dekking - kan sommige van die gedragingen verklaren.
Als individuen ervan overtuigd zijn dat de overheid altijd zal tussenkomen om hen te dekken wanneer er zich een probleem voordoet, kunnen sommigen inderdaad geneigd zijn om zich minder voorzichtig te gedragen.
Zonder het solidariteitsprincipe in vraag te stellen, kan je je vragen stellen over de dekking van zorgkosten die voortvloeien uit ongepast of onverantwoordelijk gedrag van onze patiënten en burgers. Moet onze maatschappij in haar geheel de kosten ten laste nemen van ongepast of onverantwoordelijk gedrag?
Als een longkankerpatiënt weer gaat roken ondanks de tegenindicaties, moeten wij dan met zijn allen opdraaien voor de kosten die dat gedrag in de toekomst zal veroorzaken?
Er bestaan al voorbeelden om onverantwoordelijk of verantwoordelijk gedrag af te straffen of te bevorderen. Zo beperkte minister De Block vorig jaar de terugbetaling van een geneesmiddel tegen longfibrose. Alleen patiënten die aan de hand van een negatieve urinetest kunnen aantonen dat ze niet meer roken, hebben nog recht op terugbetaling.
Gunstig bedrag belonen?
Daartegenover staat dat bepaalde verantwoordelijke of gunstige gedragingen ook kunnen worden gevaloriseerd, zoals vaak gebeurt in andere economische sectoren. Denk maar aan autoverzekeringen: chauffeurs die nog nooit een schadegeval hadden, betalen een lagere premie dan bestuurders die wel al brokken maakten. Ook in de gezondheidssector zijn er voorbeelden van gunstig gedrag dat wordt beloond.
Je kan je vragen stellen over de dekking van zorgkosten die voortvloeien uit ongepast of onverantwoordelijk gedrag van onze patiënten
In Nederland stellen sommige verzekeraars een korting voor aan mensen die voldoende sporten (controleerbaar met een mobiele app).
In ons land hebben de ziekenfondsen eveneens de mogelijkheid om, via de aanvullende verzekering, gunstig gedrag op het vlak van preventie te belonen. Zo komen meerdere ziekenfondsen financieel tussen in de inschrijving bij een sportclub. Binnen het recente toekomstpact met de ziekenfondsen, krijgen die laatste op het vlak van preventie en gezondheidspromotie nog meer mogelijkheden.
De terugbetaling van een geneesmiddel of medische zorg laten afhangen van de verantwoordelijkheid van de patiënt is zeker geen gemakkelijke zaak. Het vergt een duidelijk en transparant juridisch kader, en het mag maar in beperkte en welbepaalde omstandigheden gelden.
Onverantwoordelijk gedrag omschrijven en erover waken dat mensen hun verantwoordelijkheid opnemen zouden belangrijke aandachtspunten zijn voor onze beleidsmensen.
In een context van rationalisering van de zorguitgaven en de toename van chronische ziekten die deels voortvloeien uit het gedrag en de levensstijl van individuen, blijft het evenwel een strategie die interessant kan zijn. Zo'n strategie maakt het mogelijk de patiënten te responsabiliseren en, in fine, bepaalde onverantwoordelijke gedragingen waarvoor de hele maatschappij nu moet opdraaien, te beperken.
Een recht kan je niet zien los van een bepaalde plicht. Elke burger moet verantwoordelijk zijn en handelen in het belang van de maatschappij. Patiënten zouden ook een verantwoordelijkheid moeten hebben ten opzichte van hun gezondheid en de zorg die ze krijgen. Ze zouden ongepast gedrag moeten vermijden en de levensstijl opvolgen die hen werd voorgeschreven, wat jammer genoeg niet altijd het geval is - sommige patiënten zetten hun behandeling bijvoorbeeld voortijdig stop.Moreel risicoHet economische concept 'moreel risico' - het feit dat een persoon die tegen een risico verzekerd is zich risicovoller gedraagt dan bij gebrek aan die dekking - kan sommige van die gedragingen verklaren. Als individuen ervan overtuigd zijn dat de overheid altijd zal tussenkomen om hen te dekken wanneer er zich een probleem voordoet, kunnen sommigen inderdaad geneigd zijn om zich minder voorzichtig te gedragen.Zonder het solidariteitsprincipe in vraag te stellen, kan je je vragen stellen over de dekking van zorgkosten die voortvloeien uit ongepast of onverantwoordelijk gedrag van onze patiënten en burgers. Moet onze maatschappij in haar geheel de kosten ten laste nemen van ongepast of onverantwoordelijk gedrag? Als een longkankerpatiënt weer gaat roken ondanks de tegenindicaties, moeten wij dan met zijn allen opdraaien voor de kosten die dat gedrag in de toekomst zal veroorzaken? Er bestaan al voorbeelden om onverantwoordelijk of verantwoordelijk gedrag af te straffen of te bevorderen. Zo beperkte minister De Block vorig jaar de terugbetaling van een geneesmiddel tegen longfibrose. Alleen patiënten die aan de hand van een negatieve urinetest kunnen aantonen dat ze niet meer roken, hebben nog recht op terugbetaling.Gunstig bedrag belonen?Daartegenover staat dat bepaalde verantwoordelijke of gunstige gedragingen ook kunnen worden gevaloriseerd, zoals vaak gebeurt in andere economische sectoren. Denk maar aan autoverzekeringen: chauffeurs die nog nooit een schadegeval hadden, betalen een lagere premie dan bestuurders die wel al brokken maakten. Ook in de gezondheidssector zijn er voorbeelden van gunstig gedrag dat wordt beloond.In Nederland stellen sommige verzekeraars een korting voor aan mensen die voldoende sporten (controleerbaar met een mobiele app). In ons land hebben de ziekenfondsen eveneens de mogelijkheid om, via de aanvullende verzekering, gunstig gedrag op het vlak van preventie te belonen. Zo komen meerdere ziekenfondsen financieel tussen in de inschrijving bij een sportclub. Binnen het recente toekomstpact met de ziekenfondsen, krijgen die laatste op het vlak van preventie en gezondheidspromotie nog meer mogelijkheden.De terugbetaling van een geneesmiddel of medische zorg laten afhangen van de verantwoordelijkheid van de patiënt is zeker geen gemakkelijke zaak. Het vergt een duidelijk en transparant juridisch kader, en het mag maar in beperkte en welbepaalde omstandigheden gelden. Onverantwoordelijk gedrag omschrijven en erover waken dat mensen hun verantwoordelijkheid opnemen zouden belangrijke aandachtspunten zijn voor onze beleidsmensen. In een context van rationalisering van de zorguitgaven en de toename van chronische ziekten die deels voortvloeien uit het gedrag en de levensstijl van individuen, blijft het evenwel een strategie die interessant kan zijn. Zo'n strategie maakt het mogelijk de patiënten te responsabiliseren en, in fine, bepaalde onverantwoordelijke gedragingen waarvoor de hele maatschappij nu moet opdraaien, te beperken.
