...

Dokter Toye werkt in een forfaitaire praktijk (Geneeskunde voor het Volk in Hoboken) en zijn interesse gaat dan ook uit naar financiering van de zorg. "Ik wilde voortbouwen op een haio-thesis van twee jaar geleden over remmingen en opvattingen bij huisartsen over forfaitaire financiering", zegt Tim Joye. "Als je die discussie in het licht stelt van het groeiende aantal patiënten met chronische ziekten en multimorbiditeit, impliceert dat meer samenwerking met verpleegkundigen, kinesisten, psychologen, ... Zo wou ik in kaart brengen hoe de wijze van financiering een impact heeft op de organisatie van de zorg voor chronisch zieken."Multimorbiditeit vergt een andere manier van aanpak, stelt dokter Joye vast. Er is een shift nodig naar integrale zorg. Hierbij zijn patiëntgerichtheid, comprehensiviteit en coördinatie essentieel, met de eerste lijn als spil. Hoe kan financiering zo'n shift stimuleren of remmen? In vele recente publicaties in ons land wordt naar oplossingen gezocht. Ondertussen werden in andere Europese landen - Zweden en Nederland bijvoorbeeld - grondige veranderingen in de financiering doorgevoerd, ook van de eerste lijn. Vaak gaat het om een evolutie richting meer commercialisering.Allereerst voerde Tim Joye een literatuurstudie uit, op zoek naar publicaties over de financiering van de gezondheidszorg in Nederland en Zweden. Vervolgens interviewde hij de stakeholders uit de betreffende landen."Tijdens een congres in Göteborg kwam ik in contact met een aantal huisartsen en ben hun praktijken gaan bezoeken. Zo kwam ik terecht in een dorpje op het platteland. Je hebt daar een groot eerstelijnszorgcentrum, met zelfs een kinesitherapiezaal. De hele eerste lijn zit er samen. Groot voordeel is dat samenwerking zo veel vlotter loopt. Tegelijk kan de huisarts er gemakkelijker delegeren. De vijf huisartsen die er werken, ontvangen samen zo'n 10.000 patiënten. Door het feit dat de huisarts zich meer kan concentreren op zijn werkdomein, ligt het aantal consultaties in de praktijk veel hoger dan in ons land. De huisarts neemt er zelfs een stukje van de tweede lijn over... In de praktijk was bijvoorbeeld een dermatoscoop ter beschikking, er was een aparte kamer voor gehoortests, en de huisartsen voeren er veel meer rectoscopieën uit", zo verklaart dokter Joye.Hoe is dat concept gegroeid? "Veel heeft te maken met de financiering. De huisartsen krijgen er een forfaitaire betaling per patiënt. Dat bevordert de samenwerking. Tegelijk valt het vaak goedkoper uit om de tweede lijn dichter bij de patiënt te brengen."In Nederland werden in 2006 de zorgverzekeraars ingevoerd, wat voor meer marktwerking zorgde. Integrale zorg wordt er gestimuleerd door verschillende nieuwe financieringsinitiatieven. De eerste balans is eerder positief, maar kritisch. De zogenaamde ketenzorg - vergelijkbaar met onze zorgtrajecten - blijft namelijk beperkt tot afzonderlijke ziektes en biedt geen antwoord op multi-morbiditeit. Het verrichtingensysteem maakt patiëntgerichtheid en samenwerking met andere disciplines moeilijker dan vroeger.Bij commercialisering zien we telkens drie gevaren opduiken, vat dokter Joye samen. "Ten eerste dreigt er een focus-shift met minder aandacht voor chronisch zieken. Tevens wordt de sturing van artsen gemonetariseerd. Ten slotte wordt het zorglandschap vaak meer gefragmenteerd. Concurrentie tussen zorgnetwerken of consortia wordt door voorstanders van liberalisering naar voren geschoven als de oplossing, maar het gevaar voor focusshift blijft. Aandacht voor intrinsieke motivatie en patiëntenparticipatie kan een oplossing zijn. Kortom, de algemene keuze van een financieringsbeleid kan een grote impact hebben op de integrale zorg. Een grondige hervorming in België is niet alleen nodig, maar zal zich sowieso voordoen", besluit Tim Joye.Haio: Tim Joye, Universiteit GentOnderwerp: Financiering van integrale zorg in de eerste lijn. Impact van commercialisering in Nederland en ZwedenPromotor: Pol De Vos, Instituut voor Tropische GeneeskundeVeerle Caerels