Begin de jaren '90 zaten we in Antwerpen samen met parketmagistraten om te formuleren in welke omstandigheden informatie over patiënten kan doorgegeven worden. Wij werkten mee en probeerden goede afspraken te maken omdat dit in het voordeel van onze patiënten kon zijn. Het was wel eenrichtingsverkeer, moet ik zeggen. Informatie krijgen over het justitieel dossier van een patiënt was absoluut uitgesloten.

Irreël idee

In 2001 schreven we met de verslavingssector een visietekst over het rapporteren aan justitie over druggebruikers met een justitieel dossier. Het uitgangspunt was een strikte terreinafbakening tussen hulpverlening en justitie en een duidelijke omschrijving welke informatie onder welke voorwaarden kon worden doorgegeven.

Nu, nog eens 15 jaar later, blijkt het nog steeds een heikel thema en wordt er gewrongen en gedraaid om het beroepsgeheim 'losser' te maken. Die terreinafbakening wordt als hinderlijk ervaren door politie en justitie, die trouwens met het irreële idee leven dat ze veel criminaliteit zouden kunnen voorkomen als ze wisten wat die patiënten, cliënten of hoe je ze ook wil noemen, allemaal aan de dokter vertellen.

Vertrouwen

Misschien toch even in herinnering brengen dat een goede hulpverlening staat of valt met vertrouwen. Als de patiënt of cliënt er niet kan op vertrouwen dat de hulpverlener alles wat hij/zij verneemt, voor zich zal houden en vooral dat het niet op één of andere manier tegen hem gebruikt kan worden, wordt gans onze gezondheidszorg en zeker onze geestelijke gezondheidszorg onderuit gehaald. Als de bevolking niet kan rekenen op de discretie van de arts gaan mensen aarzelen om een arts op te zoeken en komt de volksgezondheid in gevaar. De drempel om hulp te vragen is nu al groot. Onze suïcidecijfers zijn hoog. Het stigma van de psychiatrie blijft negatief. Gaan we het allemaal nog wat erger maken door het beroepsgeheim uit te hollen ?

Spreekplicht en spreekrecht

Jja, er zijn situaties waarin artsen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Als men in contact komt met kindermisbruik, verwaarlozing of geweld, moet men kunnen ingrijpen. En dat kan!

De wet (van 2011) voorziet een uitgebreid spreekrecht ter bescherming van kwetsbare personen (minderjarigen, gehandicapten, enz...) Ook spreekplicht staat in de wet: wanneer er gevaar dreigt voor derden en men dit niet zelf kan oplossen. Als een patiënt ermee dreigt zijn ex-vrouw te vermoorden, of zijn huis in brand te steken of een bomaanslag te plegen en men schat in dat dit een ernstig te nemen dreiging is, kan en moet men dit melden aan politie of justitie. Deze situaties zijn het voorwerp van moeilijke teambesprekingen om alle aspecten zorgvuldig tegen mekaar af te wegen. Maar ook dit is dus wettelijk geregeld.

Uitholling beroepsgeheim

Het recente voorstel om de wet op het beroepsgeheim dusdanig te wijzigen dat politie en hulpverleners informatie kunnen uitwisselen over specifieke casussen zet echter de deur open naar een uithollen van het beroepsgeheim. Op zo'n gemengd overleg zou alle informatie samen gelegd worden. En hoe goed bedoeld ook, als informatie vanuit het therapeutisch gesprek op dit overleg komt, kan de procureur des Konings dit nadien gebruiken in het strafdossier. Weg vertrouwensrelatie. Weg therapeutisch perspectief.

Een verbreding van het beroepsgeheim is niet nodig, het werkt bovendien contraproductief

Het beroepsgeheim geeft ons ook de mogelijkheid om niet gechanteerd te worden. Nu al zijn er situaties waar het delen van informatie gebruikt wordt als voorwaarde om aan patiënten bepaalde voordelen, bvb een woning of leefloon, toe te kennen. Wat kan je dan doen als arts, als je je niet meer op je zwijgplicht kan beroepen? Je zal toegeven om je patiënt niet de vernieling te laten ingaan op materieel vlak.

Een verbreding van het beroepsgeheim is niet alleen niet nodig, het werkt contraproductief. À la limite zal er niets meer zijn om geheim te houden omdat de patiënten ons niet meer vertrouwen.

Begin de jaren '90 zaten we in Antwerpen samen met parketmagistraten om te formuleren in welke omstandigheden informatie over patiënten kan doorgegeven worden. Wij werkten mee en probeerden goede afspraken te maken omdat dit in het voordeel van onze patiënten kon zijn. Het was wel eenrichtingsverkeer, moet ik zeggen. Informatie krijgen over het justitieel dossier van een patiënt was absoluut uitgesloten.Irreël ideeIn 2001 schreven we met de verslavingssector een visietekst over het rapporteren aan justitie over druggebruikers met een justitieel dossier. Het uitgangspunt was een strikte terreinafbakening tussen hulpverlening en justitie en een duidelijke omschrijving welke informatie onder welke voorwaarden kon worden doorgegeven.Nu, nog eens 15 jaar later, blijkt het nog steeds een heikel thema en wordt er gewrongen en gedraaid om het beroepsgeheim 'losser' te maken. Die terreinafbakening wordt als hinderlijk ervaren door politie en justitie, die trouwens met het irreële idee leven dat ze veel criminaliteit zouden kunnen voorkomen als ze wisten wat die patiënten, cliënten of hoe je ze ook wil noemen, allemaal aan de dokter vertellen.VertrouwenMisschien toch even in herinnering brengen dat een goede hulpverlening staat of valt met vertrouwen. Als de patiënt of cliënt er niet kan op vertrouwen dat de hulpverlener alles wat hij/zij verneemt, voor zich zal houden en vooral dat het niet op één of andere manier tegen hem gebruikt kan worden, wordt gans onze gezondheidszorg en zeker onze geestelijke gezondheidszorg onderuit gehaald. Als de bevolking niet kan rekenen op de discretie van de arts gaan mensen aarzelen om een arts op te zoeken en komt de volksgezondheid in gevaar. De drempel om hulp te vragen is nu al groot. Onze suïcidecijfers zijn hoog. Het stigma van de psychiatrie blijft negatief. Gaan we het allemaal nog wat erger maken door het beroepsgeheim uit te hollen ?Spreekplicht en spreekrechtJja, er zijn situaties waarin artsen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Als men in contact komt met kindermisbruik, verwaarlozing of geweld, moet men kunnen ingrijpen. En dat kan!De wet (van 2011) voorziet een uitgebreid spreekrecht ter bescherming van kwetsbare personen (minderjarigen, gehandicapten, enz...) Ook spreekplicht staat in de wet: wanneer er gevaar dreigt voor derden en men dit niet zelf kan oplossen. Als een patiënt ermee dreigt zijn ex-vrouw te vermoorden, of zijn huis in brand te steken of een bomaanslag te plegen en men schat in dat dit een ernstig te nemen dreiging is, kan en moet men dit melden aan politie of justitie. Deze situaties zijn het voorwerp van moeilijke teambesprekingen om alle aspecten zorgvuldig tegen mekaar af te wegen. Maar ook dit is dus wettelijk geregeld.Uitholling beroepsgeheimHet recente voorstel om de wet op het beroepsgeheim dusdanig te wijzigen dat politie en hulpverleners informatie kunnen uitwisselen over specifieke casussen zet echter de deur open naar een uithollen van het beroepsgeheim. Op zo'n gemengd overleg zou alle informatie samen gelegd worden. En hoe goed bedoeld ook, als informatie vanuit het therapeutisch gesprek op dit overleg komt, kan de procureur des Konings dit nadien gebruiken in het strafdossier. Weg vertrouwensrelatie. Weg therapeutisch perspectief.Het beroepsgeheim geeft ons ook de mogelijkheid om niet gechanteerd te worden. Nu al zijn er situaties waar het delen van informatie gebruikt wordt als voorwaarde om aan patiënten bepaalde voordelen, bvb een woning of leefloon, toe te kennen. Wat kan je dan doen als arts, als je je niet meer op je zwijgplicht kan beroepen? Je zal toegeven om je patiënt niet de vernieling te laten ingaan op materieel vlak.Een verbreding van het beroepsgeheim is niet alleen niet nodig, het werkt contraproductief. À la limite zal er niets meer zijn om geheim te houden omdat de patiënten ons niet meer vertrouwen.