Ambulance-drone vliegt ter hulp

Heist-op-den-berg is een gemeente met 42.000 inwoners in het zuiden van Antwerpen. De dichtstbijzijnde ziekenhuizen in de regio zijn die van Lier, Bonheiden en Herentals. Een eindje dus. Daardoor bedraagt de gemiddelde aanrijtijd van de ambulances er langer dan gemiddeld in België.Te lang in geval van een hartaanval. "Daarbij zijn de eerste vijf minuten cruciaal", vertelt prof. Patrick Van de Voorde (UGent). Zijn team doet al langer onderzoek naar de mogelijkheden om drones in te zetten bij hartstilstand. (1) "Als iemand in die periode start met reanimeren en een AED (Automatische Externe Defibrillator) aansluit, is de kans op overleven het grootst."Voorwaarde is dan wel dat er zo'n toestel in de buurt is, én iemand die weet hoe hij met een AED moet werken. Enter de meerwaarde van een drone. "Zo'n drone stijgt snel op, kan tegen hoge snelheid vliegen en zeer veel plaatsen bereiken, waardoor hij binnen de kritieke tijd op de gewenste locatie kan zijn. Bovendien is visuele tweewegcommunicatie mogelijk zodat de spoedarts die onderweg is in de ambulance al uitleg kan geven aan de omstaander/begeleider."In Heist-op-den-Berg zou de drone gestuurd worden door het Heists Interventie Team (HIT), dat twee ziekenwagens telt en wordt uitgebaat door de lokale brandweer. Voor de AED-drone haalde het de mosterd bij de technologiedenktank Living Tomorrow. Samen met TU Delft en UGent steunde de organisatie enkele jaren terug het afstudeertraject van een Belgische student, die een prototype van een 'ambulance-drone' fabriceerde.De gemeente Heist en het HIT plaatsen nu de ambulance drone weer op de agenda, en bekijken met postdoctoraal onderzoeker Bart Theys (KU Leuven) de mogelijkheden om een nieuw prototype te ontwikkelen, aangepast aan hun wensen. Na het eerste prototype in 2014, heeft hij samen met zijn team al drie opeenvolgende generaties van hybride drones ontwikkeld die telkens sneller en verder kunnen vliegen. "We ontwikkelden een methodologie om vlug en efficiënt prototypes van drones te kunnen maken, rekening houdende met de afstand die de drone moet afleggen, de vracht die hij moet vervoeren en hoe snel het traject moet afgelegd worden", legt Theys uit.In het verleden (zie AK 2458) toonden verschillende ziekenhuizen reeds interesse voor de zogenaamde VertiKUL-drones, bijvoorbeeld voor het transport van stalen. De gesprekken met UZ Leuven en AZ Delta lopen nog, weet Theys ons te zeggen. Ook Zweedse onderzoekers namen reeds contact op (zie verder).Er zijn best wat uitdagingen, erkent Bart Theys. "Ten eerste is het zaak de drone zo snel te doen vliegen dat hij binnen de kortste keren bij de persoon met een hartaanval kan zijn." In Stockholm voerde het befaamde Karolinska Instituut testen uit met een drone die een defibrillator kan vervoeren. (2) Die toonden aan dat de drone gemiddeld 16 minuten sneller is dan een ambulance over een afstand van ongeveer drie kilometer.Ten tweede is er de hoge ontwikkelingskost om van prototype naar een veilig en betrouwbaar systeem te gaan; de betrokken partijen bekijken daarom of het project in aanmerking komt voor Vlaamse of Europese subsidies. Samenwerken met een producent van drones of AED-toestellen zou ook een optie zijn. Maar dat gaat allemaal lang duren. Met beperkte middelen wordt er daarom gewerkt aan een proof-of-concept, een demonstratie zeg maar.Ook juridisch moet nog het een en ander uitgeklaard worden. Vandaag zouden AED-drones namelijk niet zomaar de lucht in mogen. Bart Theys: "Zo mag er niet buiten het gezichtsveld van de piloot gevlogen worden, mogen drones geen pakketten transporteren en mag er niet boven steden, drukke wegen, mensen en dieren gevlogen worden."De vraag is of de AED-drone wel onder deze wetgeving valt, vervolgt Theys. "Kijken we naar de situatie waarin de drone gebruikt wordt (urgentie) en wie het gebruikt (hulpdiensten), dan gaat het in feite om een staatsvoertuig. Daarnaast zijn er echter nog andere regels om rekening mee te houden, denk aan de veiligheid van het luchtruim." Zolang er echter geen actie op het terrein komt, zal de wetgeving niet vooruitgaan, maakt Theys zich sterk."De AED-drone is een beloftevol project", besluit prof. Van de Voorde. "Maar het is belangrijk om niet overhaast te werk te gaan en eerst alle voorwaarden te bepalen waaraan dergelijke AED-drones moeten voldoen, vooraleer over te gaan tot veldtesten."1. P. Van de Voorde, S. Gautama, A. Momont, C.M. Ionescu, P. De Paepe, N. Fraeyman (2017). The drone ambulance [A-UAS]: golden bullet or just a blank? Resuscitation, 116: 46-48.2. A. Claesson, A. Bäckman, M. Ringh et al. (2017) Time to Delivery of an Automated External Defibrillator Using a Drone for Simulated Out-of-Hospital Cardiac Arrests vs Emergency Medical Services. JAMA, 317(22): 2332-2334.